آموزش راهبردهای یادگیری،فصل یازدهم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
آموزش راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی):
راهبردهای یادگیری و مطالعه هم شناختی و هم فراشناختی مهارت هایی قابل یادگیری هستند. بعضی از یادگیرندگان به تدریج و در پیش خود این مهارت ها را می آموزند، اما بعضی دیگر به تنهایی از عهده یادگیری آنها بر نمی آیند و لازم است در این زمینه آموزش ببینند. اسلاوین، با استناد به پژوهش هایی که درباره اثر بخشی آموزش راهبردهای یادگیری و مطالعه انجام شده گفته است می توان به دانش آموزان راهبردهای گوناگون را آموزش داد و به آنان کمک کرد تا نسبت به یادگیری و تفکر خود آگاهانه عمل کنند و در برخورد با تکالیف مختلف یادگیری و مسائل گوناگون تحصیلی از استراتژی ها و تاکتیک های مفید استفاده نمایند. ما در اینجا روش هایی را توضیح میدهیم که معلم میتواند به کمک آنها به دانش آموزان خود راهبردهای مفید و کارآمد یادگیری و مطالعه را آموزش دهد این روش ها معروف ترین روش هایی هستند که در پژوهش های مختلف اثر بخشی آنها به اثبات رسیده است.
روش پس ختام یا روش پس خبا:
یکی از روش های موفق مطالعه و یادگیری ویژه متون درسی علمی روشی است که با نامهای PQ4R یا PQRST شناخته شده است توماس و رابینسون سرواژه PQ4R از حروف اول شش مرحله این روش مطالعه یعنی Preview( پیش خوانی) Question (سؤال کردن) Reading (خواندن)، Reflect (تفکر)، Recite( از حفظ گفتن) و Review (مرور کردن) درست شده است از ترکیب حروف اول واژه های فارسی این شش مرحله سرواژهٔ پس ختام ساخته میشود. در بعضی منابع به جای شش مرحلهٔ روش PQ4R از پنج مرحلۀ آن روش مشابهی به نام PQRST درست شده است. در این روش سه مرحله اول یعنی پیش خوانی سؤال کردن و خواندن همان سه مرحله اول روش پس ختام است اما به جای دو مرحله آخر آن یعنی از حفظ گفتن (Recite) و مرور کردن (Review) مفاهیم مشابه آنها یعنی به خود پس دادن یا در پیش خود از حفظ گفتن (Self-recitation) و آزمون کردن (Test) آمده است. در ضمن روش PQRST فاقد مرحله تفكراست.
اگر حروف اول واژه های فارسی پنج مرحله PQRST را در کنار هم قرار دهیم سرواژه پس خیا درست میشود. ما در دنباله مطلب شش مرحله روش پس ختام را که از روش پس خبا کامل تر است توضیح میدهیم.
پیش خوانی:
اگر میخواهید مطالب یک کتاب یا فصلی از یک کتاب را یاد بگیرید نخست به سرعت تمام آن کتاب یا آن فصل را یک بار از نظر بگذرانید تا یک برداشت کلی از موضوع ها و قسمت های مهم آن کسب نمایید. این خواندن اجمالی یا پیشخوانی میتواند شما را در سازماندهی به مطالب، مثلاً ایجاد نوعی ساخت سلسله مراتبی برای آنها کمک نماید مطالبی که لازم است در پیشخوانی فصل های یک کتاب مورد توجه قرار گیرند عبارت اند از مقدمه یا توضیحات مقدماتی، هدف ها،تیترهای اصلی و فرعی خلاصه و جملات مقدماتی یا جملات موضوعی پاراگراف ها.
سؤال کردن:
برای هر قسمت یا هر فصل از کتاب که میخوانید در رابطه با هدفی که از مطالعه دارید سؤال هایی را طرح نمایید یکی از راه های انجام این کار آن است که عنوان ها را به سؤال تبدیل کنید. مثلاً در رابطه با فصل موجود میتوان پرسید که روش پس ختام چیست؟ یا چگونه میتوان فصلی از یک کتاب را پیش خوانی کرد؟ سؤال های خود را با کلمات ،چگونه چه کسی چرا و چه چیزی بسازید.
خواندن:
در این مرحله موضوع را با دقت و به طور کامل بخوانید به هنگام مطالعه سعی کنید سؤال هایی را که در مرحله قبل مطرح کردید جواب دهید. توجه خود را به اندیشه های اصلی جزئیات مؤید اندیشه های اصلی و سایر اطلاعاتی که به هدف های خواندن شما مربوط اند معطوف سازید. در صورت لزوم سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پیچیدگی متن تغییر دهید.
تفکر:
سعی کنید با اندیشیدن درباره مطالبی که میخوانید آنها را بفهمید و به آنها معنی بدهید. برای این منظور میتوانید کارهای زیر را انجام دهید:
*آنچه را که میخوانید به مطالبی که از قبل یاد گرفته اید ربط دهید.
*نکات فرعی را به مطالب اصلی پیوند دهید.
*بکوشید تا تناقضات موجود در اطلاعات ارائه شده را حل نمایید. .
*با استفاده از اطلاعاتی که میخوانید مسائل طرح شده را جواب دهید.
با توجه به آنچه در فصل های پیش توضیح دادیم مهمترین اصل زیربنای تفکر در جریان مطالعه بسط معنایی است در صفحات قبلی فصل حاضر توضیح دادیم که یکی از راهبردهای مهم به یادسپاری بسط و گسترش مطالب است ما به کمک بسط معنایی به مطالبی که میخوانیم شاخ و برگ میدهیم و آنها را با مطالب آشنایی که قبلاً یاد گرفته ایم ربط میدهیم و بدین وسیله آنها را معنی دار میسازیم و لذا بهتر به خاطر میسپاریم.
از حفظ گفتن:
پس از خواندن هر قسمت سعی کنید مطالب مهم آن را به یاد آورید و برای خود بازگو کنید. ضمن این کار به سؤال هایی که طرح کرده اید پاسخ دهید از حفظ گفتن به شما کمک میکند تا بر درک خود نظارت کنید و از این طریق بر شما معلوم می گردد که چه قسمت هایی را خوب یاد نگرفته اید و باید آنها را از نو بخوانید.
مرور کردن:
وقتی که خواندن تمام کتاب یا کل مطالب را به پایان رساندید آن را مرور یا بازبینی کنید. بهترین راه مرور کردن این است که بکوشید تا بدون مراجعه به متن سؤال های مهم مربوط به آن را جواب دهید. قسمت هایی را که نمیتوانید به سؤال های آنها جواب دهید دوباره بخوانید. دوباره خواندن نوعی مرور کردن است اما این کار برای همۀ کتاب ضروری نیست، سعی در جواب دادن به سؤال های اساسی بهترین راه مرور کردن .است راهبرد از حفظ گفتن را برای فصل های کتاب و راهبرد مرور کردن را برای کل کتاب به کار بندید.
*با توجه به توضیحات بالا روش پیکیو ۴ آر یا روش پس ختام بر سه اصل مهم بهسازی حافظه، یعنی سازمان دهی بسط معنایی و تمرین بازیابی استوار است دلایل عمده موفقیت این روش و روش های مطالعه مشابه با آن همین اصول نظری هستند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.