سنجش یادگیری،فصل بیست و یک روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری 1402
سنجش و ارزشیابی آخرین حلقه از زنجیره فعالیت های آموزشی معلم را تشکیل می دهند و تکمیل کننده سایر فعالیت های او به حساب می آیند معلم در این مرحله از کار خود به کمک روش ها و فتون مختلف، به سنجش فرایندها و فراورده های یادگیری دانش آموزان اقدام میکند، و با توجه به نتایج حاصل درباره کم و کیف پیشرفت آنان در یادگیری و توفیق خود در آموزش به داوری می پردازد. اما پیش از آن لازم است سنجش و ارزشیابی و اصطلاحات وابسته به آنها را تعریف کنیم.
تعریف اندازه گیری
اندازه گیری همواره کمی است یعنی به صورت عدد و رقم یا نمره گزارش میشود. از این رو اندازه گیری به صورت زیر تعریف شده است شیوه نسبت دادن یک عدد که معمولاً به آن نمره می گویند به یک صفت یا ویژگی معین یک شخص یا یک چیز به گونه ای که آن عدد درجه ای از آن صفت یا ویژگی را که آن شخص از آن برخوردار است نشان دهد . تعیین وزن دانش آموزان به عنوان یک ویژگی فیزیکی یا جسمی نمونه ای از اندازه گیری است که با ارقام معرف گرم و کیلوگرم نشان داده میشود و نیز تعیین میزان هوش دانش آموزان به عنوان یک ویژگی روانی نمونه دیگری از اندازه گیری است که با ارقام نمرات معرف هوش نشان داده میشود. اندازه گیری هم با ویژگی های فیزیکی به کار میرود و هم با ویژگی های روانی قابل استفاده است. اندازه گیری ویژگی های فیزیکی به صورت مستقیم انجام میشود. مثلاً ما قد یک دانش آموز یا وزن یک شیء را مستقیماً با استفاده از ابزارهای مناسب آنها اندازه میگیریم. افزون بر ویژگی های فیزیکی اشیاء و اشخاص ما رفتارهای آشکار انسان ها را نیز میتوانیم به طور مستقیم اندازه بگیریم. مثلاً اگر بخواهیم رفتارهای پرخاشگرانه یک دانش آموز را که به صورت رفتار مزاحمت آمیز نسبت به دیگران تعریف کرده ایم اندازه بگیریم میتوانیم رفتارهای مزاحمت آمیز را مشاهده و شمارش نماییم.
تعریف آزمون و آزمودن
به خلاف ویژگی ها یا صفت های فیزیکی یا جسمی ویژگی های روانی را نمیتوان مستقیماً اندازه گرفت. مثلاً هوش، دانش ،ریاضی ،شخصیت و غیره را به عنوان صفات روانی نمی توان مستقیماً مشاهده و شمارش کرد از این رو این ویژگی ها با روش های غیر مستقیم اندازه گیری میشوند در اندازه گیری غیر مستقیم متخصص اندازه گیری به رفتارهایی از فرد که به گمان او معرف ویژگی روانی مورد نظرش هستند مراجعه میکند و آنها را اندازه می.گیرد. مثلاً رفتارهایی از افراد را که معرف هوشمندی یا کم هوشی هستند اندازه گیری میکند و از این راه تعیین میکند که نمره هوش هر کسی چقدر است یا با پرسیدن سؤال های مختلفی از دانش آموزان تعیین میکند که هر یک از آنان چه مقدار از دانش و مهارت های پیش بینی شده در یک درس را آموخته اند. رفتارهای معرف ویژگی های روانی بسیار متنوع اند و نمیتوان همه آنها را اندازه گیری کرد. بنابراین، متخصص اندازه گیری نمونه ای از رفتارهای مورد نظرش را انتخاب میکند و آنها را اندازه میگیرد. به مجموعه تکالیف یا سؤال هایی که به کمک آن نمونه رفتارهای معرف ویژگی یا صفت روانی اندازه گیری میشود آزمون میگویند. بنا به تعریف، آزمون وسیله یا روشی نظام مند برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است .اگر برای اندازه گیری یکی از ویژگی های روانی یا تربیتی یک فرد یا گروهی از افراد از آزمون استفاده کنیم به این فعالیت آزمودن میگویند. بنابراین آزمودن روانی یا روان آزمایی یعنی اندازه گیری ویژگی ها یا متغیرهای روانشناختی از طریق آزمون یا همان نمونه رفتارهای معرف متغیر مورد نظر. با این توضیحات هر نوع آزمودنی یک اندازه گیری است اما هر اندازه گیری ای آزمودن نیست زیرا چنان که دیدیم در اندازه گیری از روش ها و ابزارهای مختلفی استفاده میشود که یکی از آنها آزمون است. از توضیحاتی که گذشت میتوان در مقایسه سنجش و اندازه گیری و آزمودن گفت که سنجش فعالیتی گسترده تر از اندازه گیری و آزمودن است و اندازه گیری نیز به نوبه خود از آزمودن فعالیت وسیع تری است.
تعریف ارزشیابی
پس از جمع آوری اطلاعات درباره یادگیری از طریق کاربست روش های سنجش و اندازه گیری نوبت به ارزشیابی درباره یادگیری می رسد. ارزشیابی ارزیابی به تعیین ارزش یک چیز یا ارزش داوری درباره آن چیز گفته میشود در ارزشیابی یادگیری یا ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان داوری درباره میزان توفیق آنان در رسیدن به هدف های آموزشی یا هدف های یادگیری انجام می.شود بنا به تعریف ارزشیابی پیشرفت تحصیلی عبارت است : سنجش عملکرد یادگیرندگان و مقایسه نتایج حاصل با هدف های از پیش تعیین شده آموزشی، به منظور تصمیم گیری در این باره که آیا فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های یادگیری دانش آموزان یا دانشجویان موفقیت آمیز بودهاند و به چه میزانی. با توجه به تعریف بالا برای اینکه از یادگیری یا پیشرفت تحصیلی ارزشیابی به عمل آوریم لازم است دو اقدام اساسی زیر را انجام دهیم (۱) تعیین هدف های آموزشی و (۲) سنجش عملکرد یادگیرندگان این دو اقدام مهم زمینه را فراهم میاورند تا از طریق مقایسه نتایج حاصل از سنجش عملکرد با هدف های آموزشی تصمیمات مناسب درباره کم و کیف فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های یادگیری یادگیرندگان گرفته شود.
فواید جدول مشخصات
نقش عمده جدول مشخصات آزمون به ویژه آزمون های دارای تعداد زیادی سؤال این است که به معلم کمک میکند تا نمونۀ معرفی از تمامی محتوا و کلیه هدف هایی که قرار است سنجش شوند در آزمون خود بگنجاند به این منظور لازم است سؤال های آزمون در میان محتوا و هدف ها به درستی توزیع شوند. برای اینکه سؤال ها به بخش های مختلف محتوا و هدف ها درست اختصاص داده شوند دو نکته مهم باید منظور گردد نکته اول توجه به اهمیت موضوع و هدف های مربوط به آن است. نکته دوم در نظر گرفتن مقدار زمانی است که صرف آموزش آن موضوع و هدف هایش شده است. با توجه به این دو نکته سؤال ها را به بخش ها و هدف ها اختصاص دهید.افزون بر کمکی که جدول مشخصات در انتخاب نمونه معرفی از محتوا و هدف های آموزشی درس به معلم میکند فایده دیگر آن پیوند دادن سنجش با هدف های آموزشی است. یکی از اصول بسیار مهم سنجش این است که سنجش و هدف های آموزشی باید به طور آشکار به هم ربط داشته باشند. دانش آموزان و دانشجویان نسبتی از آنچه را که به آنان آموزش داده شده است می آموزند؛ هر چه همپوشی بین آنچه آموزش داده شده است و آنچه سنجش میشود بیشتر باشد، اولاً نمره بهتری نصیب دانش آموزان و دانشجویان خواهد شد و در ثانی نیاز به آموزش های اضافی با دقت بیشتری معلوم می شود. آموزش باید با هدف های آموزشی پیوند نزدیک داشته باشد و هر دو باید به طور آشکار به سنجش وابسته باشند اگر یک هدف آموزشی شایستگی تدریس را دارد شایستگی سنجش را نیز دارد، و عکس آن هم درست است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.