چگونگی انجام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی،فصل بیست و دوم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری 1402
چگونگی انجام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
ارزشیابی پیشرفت تحصیلی عبارت است از مقایسه نتایج به دست آمده از سنجش عملکرد یادگیرندگان با هدف های آموزشی یا هدف های یادگیری و تصمیم گیری در این باره که آیا فعالیت های آموزشی معلمان و کوشش های یادگیری دانش آموزان یا دانشجویان موفقیت آمیز بوده اند و به چه میزانی در این باره گفته اند هدف از سنجش یا اندازه گیری فراهم آوردن اطلاعات ضروری برای داوری کردن درباره خوبی یا کیفیت عملکردهای دانش آموزان و دانشجویان است این فرایند استفاده از اطلاعات به دست آمده از سنجش یادگیری برای تصمیم گیری فوق ارزشیایی نامیده میشود، بنا به آنچه گفته شد ارزشیابی به سنجش وابسته است ،پس هر چه نتایج سنجش یادگیری دقیق تر و کامل تر باشند ارزشیابی به عمل آمده بر اساس آنها نیز به همان نسبت دقیق تر و معتبرتر خواهد بود برای تشخیص اینکه داده ها یا نتایج حاصل از سنجش یادگیری از چه میزانی از دقت و صحت برخوردارند، صاحب نظران سنجش و ارزشیابی شاخص هایی به دست داده اند. ما در اینجا دو مورد از مهم ترین آنها را به اختصار توضیح میدهیم.
روایی
یکی از مهمترین ویژگی های ابزارهای سنجش روایی است دوران (۲۰۰۸) می گوید روایی سنجش اساسی ترین مسئلۀ زیربنای ساخت و استفاده از سنجش هاست . اصطلاح روایی نشان دهنده این است که آزمون یا هر وسیله دیگر سنجش تا چه اندازه آنچه را که قرار بوده است بسنجد میتواند بسنجد بنابراین یک روش سنجش یادگیری برخوردار از روایی روشی است که تمامی آنچه را که آموزش داده شده می سنجد ولی هیچ چیز دیگری را سنجش نمیکند أدائل، ریو، و اسمیت روایی آزمون های پیشرفت تحصیلی کلاسی را به عنوان تطابق بین آنچه سنجش میشود و آنچه آموزش داده شده است تعریف کرده اند .روایی دارای انواع مختلفی است اما آنچه در سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی بیشتر به کار می آید روایی محتوایی است روایی محتوایی به این مطلب اشاره میکند که نمونه سؤال ها یا تکالیفی که در یک آزمون یا وسیله سنجش مورد استفاده قرار میگیرد تا چه میزان معرف گل جامعه سؤال ها یا تکالیف ممکنی است که میتوان از محتوا و هدف های درس مورد نظر تهیه کرد. کین میگوید هرگونه سؤالی درباره روایی محتوایی باید از طریق نشان دادن اینکه نمونه تکالیف یا سؤال های موجود در ابزار سنجش یا آزمون نمونه معرفی از کل تکالیف یا سؤال های مربوط به یک حوزه محتوایی هستند پاسخ داده شودجدول مشخصات سنجش که در فصل قبل توضیح داده شد بهترین روش برای تضمین چنین کاری است. چنانکه دیدیم جدول مشخصات منعکس کننده تمامی محتوا و کلیه هدف های آموزشی درس است و بهترین وسیله ای است که معلم را یاری میدهد تا سؤال های سنجش خود را با توجه به موضوع ها و هدف هایی که آموزش داده است تهیه نماید.
پایایی
اصطلاح پایایی به ثبات نتایج حاصل از اجرای آزمون یا وسیله سنجش گفته میشود برای مثال، اگر ما آزمونی را در یک فاصله کوتاه چند روز دو بار با گروهی آزمون شونده اجرا کنیم و نتایج به دست آمده شبیه باشند میگوییم آزمون ما از پایایی برخوردار است. پایایی را میتوان به دقت روش اندازه گیری نیز تعبیر کرد زیرا اگر ابزار اندازه گیری در هر بار اجرا نتیجه متفاوتی به دست دهد وسیله دقیقی نیست. بنابراین میتوان پایایی را شرط روایی دانست یعنی یک آزمون باید پایا باشد تا بتواند روا باشد اما عکس این درست نیست یعنی روایی شرط پایایی به حساب نمی آید. مثلاً یک آزمون حساب برای اندازه گیری محتوا و هدف های درس تاریخ روا مناسب نیست، اما این آزمون میتواند در سنجش درس حساب با دقت به طور پایا عمل کند.
ارزشیابی وابسته به ملاک
منظور از ارزشیابی وابسته به ملاک یا ارزشیابی ملاکی نوعی ارزشیابی است که در آن ملاک (معیار) ارزشیابی از پیش تعیین میشود و عملکرد یادگیرنده با توجه به آن مورد قضاوت با داوری قرار می گیرد. ملاک مورد نظر در این گونه ارزشیابی ها نوعی ملاک مطلق یا همان هدف های آموزشی از پیش تعیین شده است. برای آشنایی بیشتر با چگونگی انجام ارزشیابی وابسته به ملاک، فرض کنید ملاک موفقیت در یک دوره آموزش ماشین نویسی در قالب هدف زیر تعیین شده باشد . بعد از 10هفته شرکت در یک دوره آموزش ماشین نویسی یادگیرنده بتواند در هر دقیقه 60 کلمه را با حداکثر ۵ اشتباه از روی یک متن دست نویس ماشین کند. در ارزشیابی عملکرد یادگیرنده در ارتباط با هدف ،بالا چنان که او توانسته باشد مطالبی را که در اختیارش گذاشته میشود با حداکثر ۵ اشتباه در هر 60 کلمه ماشین کند، می گوییم که او به هدف آموزشی مورد نظر دست یافته و میزان پیشرفتش موفقیت آمیز بوده است.
ارزشیابی وابسته به هنجار
درارزشیابی وابسته به هنجار یا ارزشیابی هنجاری ، به جای یک ملاک یا معیار مطلق، نوعی ملاک نسبی مورد استفاده قرار میگیرد در این نوع ارزشیابی وقتی که میخواهیم پیشرفت تحصیلی گروهی دانش آموز مثلاً دانش آموزان یک کلاس را ارزشیابی کنیم عملکرد آنان را با یکدیگر مقایسه می کنیم. علت استفاده از اصطلاح هنجار در ارزشیابی هنجاری این است که در آن ملاک داوری نوعی هنجار گروهی است در نتیجه در این نوع ارزشیابی میتوان تعیین کرد که پیشرفت یک دانش آموز نسبت به متوسط دانش آموزان کلاس هنجارگروهی چه وضعی دارد، اما نمی توان مشخص کرد که پیشرفت آن دانش آموز نسبت به هدف های آموزشی یا آنچه آموزش داده شده چگونه است به عنوان مثال نمره 16 یک دانش آموز اگر از ۹۰٪ نمره های سایر دانش آموزان کلاس بالاتر باشد نمره خوبی ارزشیابی میشود اما اگر همین نمره در حد 10دانش آموزان باشد نمره ضعیفی شناخته میشود. این ملاک میتواند مثلاً نمرۀ 18 از 20 ملاک مطلق یا نمره های سایر دانش آموزان کلاس ملاک نسبی باشد.
به یاد داشته باشید که در داوری و تصمیم گیری درباره یادگیری کلاسی دانش آموزان و دانشجویان عمدتاً ارزشیابی ملاکی مورد استفاده قرار میگیرد و ملاک مورد استفاده هدف های آموزشی از پیش تعیین شده است در مقابل برای تصمیم گیری درباره نتایج آزمون های استاندار دشده که از اجرا در سطحی وسیع تر از کلاس درس به دست می آیند و از آنها برای مقایسه عملکرد گروه های بزرگ دانش آموزان و دانشجویان استفاده میشود ارزشیابی وابسته به هنجار به کار میرود. از آنجا که در ارزشیابی ملاکی پیشرفت تحصیلی تسلط یابی یادگیرندگان بر محتوا و هدف های درس مورد تأکید قرار میگیرد صاحب نظران استفاده از این نوع ارزشیابی را به معلمان سفارش داده اند. از ویژگی های مثبت دیگر این روش ارزشیابی آن است که از رقابت میان دانش آموزان میکاهد و آنان را به همکاری و مشارکت با یکدیگر تشویق میکند در ارتباط با فواید ارزشیابی وابسته به ملاک گفته اند نتایج این ارزشیابی درباره آموخته ها و نقاط قوت و ضعف یادگیری دانش آموزان اطلاعات کاملتری به دست میدهد. از این رو، نتایج آزمون های وابسته به ملاک برای ارزشیابی از طرح درس و روشهای آموزشی معلم می تواند بسیار مشکل گشا باشد دسته بندی ارزشیابی های پیشرفت تحصیلی با توجه به زمان و هدف استفاده از لحاظ زمان و هدف استفاده ارزشیابی های پیشرفت تحصیلی را نیز میتوان دسته بندی کرد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.