کاربردنظریه یادگیری معنی دار،فصل ششم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
کاربردهای آموزشی نظریه یادگیری معنی دار کلامی:
از آنجا که نظریه یادگیری معنی دار کلامی برای توجیه مسائل یادگیری آموزشگاهی تدوین شده است، اصول زیادی از آن را میتوان مستقیماً برای بهبود فرایند یادگیری آموزش در کلاس درس مورد استفاده قرار داد در زیر به موارد مهم کاربرد این نظریه در موقعیت های یادگیری آموزشگاهی اشاره میکنیم.
کنترل عوامل مؤثر در یادگیری و یادداری مطالب معنی دار:
گفته شد که در نظریه یادگیری معنی دار یادگیری عبارت است از ایجاد ارتباط بین مطالب جدید و ساخت شناختی یادگیرنده بنابراین ساخت شناختی یادگیرنده در زمان یادگیری مهم ترین عامل تأثیر گذارنده بر یادگیری و یادداری مطالب جدید است. عواملی که سبب بهبود ساخت شناختی و در نتیجه افزایش کیفیت یادگیری و یادداری میشوند عبارت اند از سازمان ثبات و روشنی دانش یادگیرنده در یک زمینه معین در لحظه یادگیری یعنی اگر ساخت شناختی یا دانش فعلی یادگیرنده در زمینه مطالب مورد آموزش سازمان یافته باثبات و روشن باشد یادگیری مطالب تازه به طور معنی دارتر و سهل تری صورت خواهد گرفت و نگهداری آن مطالب در حافظه بیشتر به طول خواهد انجامید. اگر این ساخت شناختی سازمان نیافته، بی ثبات و مبهم باشد یادگیری و یادداری مطالب تازه با دشواری مواجه خواهد شد. بنابراین از نظر آموزشی معلم باید بکوشد تا این ویژگی های ساخت شناختی یادگیرنده را نیرو بخشد. این امر از طریق ایجاد نظم و هماهنگی در مطالبی که معلم به یادگیرندگان آموزش میدهد امکان پذیر است. از این رو، آزوبل دانش و آموخته های قبلی یادگیرنده را بسیار با اهمیت تلقی میکند و در این رابطه گفته است. اگر قرار بود تمام مطالب روانشناسی پرورشی را تنها در یک اصل خلاصه کنم، آن اصل این بود تنها عامل مهمی که بر یادگیری بیشترین تأثیر را دارد آموخته های قبلی یادگیرنده است به این اصل تحقق بخشید و طبق آن آموزش دهید .
بنا به این اصل میتوان نظر داد که آموزش کوششی است عمدی در ایجاد ساخت های مناسب شناختی برای معنی دار کردن مطالب و کمک به یادگیری بهتر آنها به گفته آزوبل، زمانی که ما به طور عمد می کوشیم تا ساخت شناختی را به گونه ای تغییر دهیم که یادگیری و یادداری معنی دار را به حداکثر کیفیت مطلوب برسانیم به فرایند اصلی آموزش دست یافته ایم. ویگوتسکی گفته بود که بعضی چیزهایی که ما درباره جهان پیرامونمان می آموزیم از تماس مستقیم با محرک ها به دست می آید به یک بخاری داغ دست بزنید دستان خواهد سوخت سر به سر دوستتان بگذارید، احتمالاً در پایان روز یک دوست کمتر از قبل خواهید داشت . بنابراین، یکی از تدابیر آموزش مستقیم استفاده از پیش سازمان دهنده ها در آموزش است.
پیش سازمان دهنده:
پیشتر گفته شد که طبق نظریه یادگیری معنی دار دانش های مربوط به هم در یک رشته تحصیلی به صورت یک طرح فرضی هرمی شکل و سلسله مراتبی به صورتی بسیار صرفه جویانه در ارتباط با یکدیگر سازمان می یابند و ساخت شناختی آن زمینه علمی را به وجود می آورند. بنا به این نظریه مطالب درسی باید طوری طرح ریزی و ارائه شوند که ابتدا کلی ترین جامع ترین و انتزاعی ترین مفاهیم و اندیشه ها به صورتی خلاصه معرفی گردند و بعد به دنبال این کلیات به تدریج، مطالب فرعی تر و جزئی تر معرفی شوند.
به اعتقاد آرویل این سبک آموزشی با مراحل طبیعی تشکیل ساخت شناختی مطابقت دارد. روش تدریس پیشنهادی آزوبل برای یادگیری معنی دار تدریس نمایشی نام دارد. در تدریس نمایشی معلم از راه نمایش و توضیح و تشریح موضوعات نحوه سازمان و ارتباط درونی مجموعه ای دانش را به یادگیرندگان می آموزد این روش تدریس ویژه یادگیری دریافتی است که با یادگیری اکتشافی مورد نظر برونر و دیگران فرق دارد یادگیری دریافتی نوعی یادگیری است که در آن یادگیرنده ساختار دانش را به گونه ای که معلم از راه تدریس نمایشی در اختیارش می گذارد می آموزدم در روش تدریس نمایشی آرویل پیش سازمان دهنده ها نقش اصلی را بر عهده دارند.
پیش سازمان دهنده مجموعه ای از مفاهیم مربوط به مطلب یادگیری است که پیش از آموزش جزئیات تفصیلی آن مطلب در اختیار یادگیرندگان گذاشته میشود. پیش سازمان دهنده یک مفهوم کلیدی است. که پایه یادگیری مطالب بعدی را تشکیل میدهد. نقش پیش سازمان دهنده فراهم آوردن مفاهیم مشمول کننده یعنی تدارک مجموعه ای از مفاهیم بسیار جامع است که مفاهیم و اطلاعات کمتر جامع تحت شمول آن قرار میگیرند. نقش پیش سازمان دهنده ها این است که توجه یادگیرنده را به مفاهیم عمده مطلب مورد یادگیری جلب میکنند روابط میان مطالب را برجسته می سازند و مطالب جدید را به آنچه یادگیرنده از قبل میداند ربط میدهند. پیش سازمان دهنده ها به صورت خلاصه ای از موضوع درس در آغاز درس در اختیار یادگیرندگان قرار می گیرند،
اما آنها صرفاً خلاصه درس نیستند بلکه مطالبی را شامل می شوند که عناصر سازمان دهنده برای یادگیری های جدید تدارک می بینند به تغییر گیج و برلاینر پیش سازمان دهنده برای یک موضوع بخصوص ممکن است خلاصه ای نوشتاری با گفتاری باشد که در مقایسه با مطالبی که قرار است آموخته شوند از لحاظ انتزاعی بودن کلیت و جامعیت در سطح بالاتری قرار دارند
پیش سازمان دهنده ها باید یک چارچوب ذهنی برای یادگیرنده فراهم آوردند به نحوی که اطلاعات بعدی در آن به خوبی استقرار یابند. مطالب گنجانده شده در پیش سازمان دهنده ممکن است مطالب بنیادی و اصولی درس یا مطالب دیگری باشند که به یادگیرنده کمک کنند تا رابطه بین درس های قبلی و درس تازه را درک نماید پیش سازمان دهنده ها در دو مورد به یادگیرنده کمک می کنند:
1:زمانی که یادگیرنده از پیش مطالب مشابه با مطلب جدید را نیاموخته است که بتواند مطلب جدید را به آنها ربط دهد.
2:وقتی که یادگیرنده اطلاعات مشمول کننده لازم را قبلاً آموخته است اما رابطه بین آنها و مطلب جدید برای او روشن نیست.
انواع پیش سازمان دهنده:
پیش سازمان دهنده ها را در دو دسته قرار میدهد (پیش سازمان دهنده های توضیحی یا نمایشی و پیش سازمان دهنده های مقایسه ای).
پیش سازمان دهنده های توضیحی اندیشه های کلی و روابط آنها را با یکدیگر توضیح میدهند و نکات مهمی را که ممکن است موجب سردرگمی یادگیرندگان بشود روشن میسازند مطالب این پیش سازمان دهنده ها از مطالب درس کلی تر و انتزاعی ترند سیفرت درباره این نوع پیش سازمان دهنده گفته است معلمی که میخواهد درباره جنایت ناشی از کامپیوتر (رایانه) و راه های جلوگیری از آن درسی را به دانش آموزان تدریس کند لازم است ابتدا توضیح دهد که نوآوری ها و اختراعات تازه به مسائل تازه و سوء استفاده های تازه می انجامند و آنگاه توضیحات مربوط به کامپیوتر را به هنگام بحث درباره درس در اختیار آنان بگذارد. پیش سازمان دهنده های مقایسه ای بین آموخته های قبلی دانش آموزان و آنچه قرار است بیاموزند ارتباط برقرار میکنند و در واقع دانش و اطلاعات قبلی آنها را فعال می سازند باز هم سیفرت برای روشن کردن مفهوم این نوع پیش سازمان دهنده مثال زیر را ذکر کرده است: معلمی که میخواهد درباره نظام اقتصادی چین یک پیش سازمان دهنده مقایسه ای در اختیار دانش آموزان قرار دهد می تواند مفاهیم نظام اقتصادی چین را با مفاهیمی که دانش آموزان قبلاً درباره نظامهای اقتصادی کشورهای دیگر آسیا خوانده اند ربط دهد. شانک گفته است برای اینکه پیش سازمان دهنده های مقایسه ای مؤثر واقع شوند لازم است یادگیرندگان از مطالبی که مبنای مقایسه قرار میگیرند درک عمیقی داشته باشند.
پیش سازمان دهنده های مورد نظر آزوبل عموماً به صورت کلامی نوشتاری هستند گود و برافی گفته اند انواع دیگر پیش سازمان دهنده ها بجز آنهایی که آزوبل معرفی کرده است نیز مفیدند ایشان مواردی چون پیش سازمان دهنده های شفاهی و پیش سازمان دهنده های شکلی و نموداری را مثال زده اند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.