بخش تغییررفتار در اداره کلاس،فصل بیست روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری 1402
استفاده از روش ها و اصول تغییر رفتار در اداره کلاس درس
صرف نظر از اینکه معلم از چه نوع رویکرد آموزشی استفاده میکند، برای اداره کلاس درس و ایجاد شرایط مناسب یادگیری باید اقداماتی را به کار بندد. بدین منظور روش ها و فنون زیادی از سوی صاحب نظران پیشنهاد شده است. دلیل این انتخاب آن است که مشکلات انضباطی غالباً مشکلات رفتاری هستند و برای جلوگیری و رفع مشکلات رفتاری روش های تغییر و اصلاح رفتار مفید تشخیص داده شده اند.
تعریف و ویژگی های تغییر رفتار
منظور از تغییر رفتار استفاده از اصول و روش های روانشناسی ،یادگیری به ویژه روانشناسی یادگیری رفتاری، با هدف اصلاح رفتار دانش آموزان است. اصطلاح دقیق تری که معمولاً به جای تغییر رفتار به کار میرود تحلیل کاربردی رفتار است وولفلک تحلیل کاربردی رفتار را به عنوان کاربست اصول یادگیری رفتاری به قصد فهمیدن و تغییر دادن رفتار تعریف کرده است. همه کسانی که با تربیت کودکان و نوجوانان سرو کار دارند میتوانند روش های تغییر رفتار را مورد استفاده قرار دهند. هدف عمده استفاده از این روش ها در مدرسه هدایت دانش آموزان در جهت انجام رفتارهای مطلوب تحصیلی و اجتماعی و کاستن از رفتارهای نامطلوب آنان است.
برنامه تغییر رفتار
برنامه تغییر رفتار شبیه به طرح پژوهشی بازگشتی (ABAB) است. پژوهشگر ابتدا به اندازه گیری وضع موجود رفتاری که میخواهد در آن تغییر ایجاد کند و تعیین خط پایه آن رفتار مرحله A اول اقدام می کند بعد روش خود را برای ایجاد تغییر در رفتار مورد نظر به کار میبندد مرحلهB اول ،سپس اعمال روش را متوقف میکند تا ببیند که رفتار به سمت خط پایه بازگشت میکند یا نه مرحله دوم. آخر سر باز هم روش خود را در مورد رفتار به کار میبندد مرحله دوم تا تغییرات مطلوب رفتاری را دوباره ایجاد نماید. معلمانی که قصد انجام پژوهش ندارند و نمیخواهند اثر بخشی روش خود را آزمون کنند نیازی به انجام تمام مراحل فوق ندارند و اجرای سه مرحله زیر برای آنان کفایت میکند.
1.مشاهده دقیق رفتار مورد نظر و تعیین وضع موجود
2. انتخاب و کاربست روش مناسب برای تغییر رفتار
3.وارسی دقیق نتایج به منظور حصول اطمینان از اثر بخشی روش مورد نظر
روش های تغییر رفتار بسیار متنوع اند میتوان آنها را در چهار گروه کلی دسته بندی کرد. چهار دسته روش تغییر و اصلاح رفتار که در دنباله مطالب توضیح داده میشوند به قرار زیرند:
1. روش های افزایش نیرومندی رفتارهای مطلوب موجود
2. روش های ایجاد رفتارهای مطلوب تازه
3. روش های نگهداری رفتارهای مطلوب
4. روش های کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب
روش های افزایش نیرومندی رفتارهای مطلوب موجود
در این قسمت روش ها و فنونی را مورد بحث قرار میدهیم که هدف آنها افزایش نیرومندی خزانه رفتاری دانش آموز است. گاه دیده میشود که دانش آموزی از عهده انجام کاری بر می آید اما آن کار را به دفعات لازم انجام نمیدهد مثلاً احترام گذاشتن را یاد گرفته است اما به ندرت به افراد بزرگ تر از خود احترام میگذارد یا میتواند مسائل درس حسابش را حل کند اما در انجام این کار سستی نشان میدهد روش های مورد بحث در این قسمت در مواردی از این قبیل به کار میروند.
تقویت مثبت
روش تقویت مثبت تقریباً همان روش متداول پاداش است که همه معلمان با آن آشنا هستند .غالباً آن را مورد استفاده قرار میدهند با این حال بین پاداش و تقویت مثبت اندک تفاوتی وجود دارد که روانشناسان را بر آن داشته است تا به جای پاداش از اصطلاح دقیق تر تقویت مثبت استفاده کنند. در پاداش دادن به افراد هدف به طور عمده قدردانی و سپاسگزاری از اعمال گذشته آنهاست و گرچه پاداش دادن به یک رفتار معمولاً به تکرار آن رفتار می انجامد، اما هدف ما از پاداش دادن رفتار ضرورتاً تکرار آن رفتار در آینده نیست اما در تقویت مثبت هدف الزاماً تكرار رفتار است، یعنی اگر پس از تقویت یک رفتار احتمال وقوع آن رفتار در شرایط همسان آتی افزایش نیابد گفته می شود که تقویت صورت نگرفته است.تقویت مثبت بهترین و مؤثرترین روش افزایش رفتار است . تقویت مثبت فرایندی است که در آن ارائه تقویت کننده مثبت بعد از رفتار منجر به نیرومند شدن آن رفتارمی شود معلم کلاس اول دبستان تصمیم میگیرد هر وقت دانش آموزان هنگام ورود به کلاس به او سلام کنند با لبخند زدن به هنگام جواب دادن به سلام آنها، رفتار سلام کردن آنها را تقویت نماید این امر منجر به افزایش رفتار سلام کردن در دانش آموزان خواهد شد. معلمی دیگر تصمیم میگیرد به دانش آموزی که همۀ تکالیف درسی اش را در طول هفته درست انجام میدهد یک ستاره بدهد. نتیجه این کار نیز افزایش رفتار تکلیف انجام دادن از سوی دانش آموز خواهد بود. در این مثال ها توجه معلم و ستاره تقویت کننده های مثبت هستند. از آنجا کفر نقش تقویت کننده در نیرومند ساختن رفتار بسیار مهم است در اینجا انواع مهم آن را توضیح میدهیم.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.