حافظه کوتاه مدت،فصل هفتم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
حافظه کوتاه مدت یا حافظه فعال:
چنان که در رابطه با ثبت حسی ،دیدیم تنها بخش کوچکی از اطلاعات وارد شده به آن که مورد توجه قرار میگیرد به حافظه کوتاه مدت میرسد و بقیه اطلاعات از این حافظه حذف میشود. اطلاعاتی که در ثبت حسی مورد توجه قرار میگیرند به الگوهای تصویری یا صوتی یا سایر رمزهای حسی تبدیل میشوند و به حافظه کوتاه مدت انتقال می یابند بنابراین، برخلاف ثبت حسی که در آن اطلاعات دقیقاً مطابق با مجرک های حسی ذخیره میشوند، در حافظه کوتاه مدت اطلاعات به صورت رمز در می آیند رمزگردانی میشوند. حافظه کوتاه مدت اطلاعات عمدتاً به شکل صوتی یا شنیداری رمزگردانی میشوند اما در این حافظه از رمزهای دیگری چون رمزهای دیداری و معنایی نیز استفاده میکند.
*رمز شنیداری وابسته به صدا یا تلفظ محرک است؛ رمز دیداری مبتنی بر نوعی تصویر ذهنی از محرک است؛ و رمز معنایی متکی بر معنی محرک .(مثلاً نوعی تداعی میان آن محرک با محرک های دیگر) است. برای نمونه، وقتی که ما به شماره تلفنی نگاه میکنیم و تا لحظه گرفتن شماره آن را حفظ می نماییم یکی از کارهای زیر را انجام میدهیم یا یک تصویر ذهنی از آن شماره به خاطر می سپاریم( رمز دیداری)؛ با صدای ارقام را حفظ میکنیم( رمز شنیداری)؛ یا نوعی معنی به آن شماره میدهیم مثلاً آن را با یک شماره آشنا تداعی میکنیم (رمزمعنایی) ..
علاوه بر اینها، رمزهای مربوط به سایر حواس مانند لامسه و بویایی نیز در حافظه کوتاه مدت ذخیره میشوند. مثلاً بوی شیر ترشیده تا چند ثانیه پس از تجربه کردن آن در یاد ما میماند. اطلاعات وارد شده به حافظه کوتاه مدت برای حداکثر ۳۰ ثانیه باقی میمانند و پس از آن فراموش میشوند از این حافظه حذف میشوند اگر بخواهیم اطلاعات موجود در این حافظه را برای مدت زمان بیشتری نگه داریم باید از استراتژی یا راهبرد تکرار یا مرور ذهنی کمک بگیریم. تا زمانی که اطلاعات تکرار یا مرور میشوند در حافظه کوتاه مدت باقی میمانند تکرار یا مرور برای اطلاعاتی مفید است که صرفاً میخواهیم آنها را مورد استفاده قرار دهیم و بعد فراموششان نماییم مانند شماره تلفنی که نیازی به حفظ کردن آن نداریم اما از زمانی که آن را میبینیم یا میشنویم تا زمانی که آن را میگیریم باید در حافظه کوتاه مدت ما نگهداری شود. برای مطالبی که قصد یادگیری آنها را داریم علاوه بر تکرار یا مرور ذهنی لازم است آنها را با مطالبی که قبلاً آموخته و در حافظه دراز مدت ذخیره کرده ایم نیز تداعی نماییم. در این حالت، مرور AC ذهنی به این سبب انجام میشود که بتوانیم ارتباط لازم را بین مطالب جدید و قدیم ایجاد نماییم.
معمولاً اطلاعات از دو منبع مختلف وارد حافظه کوتاه مدت میشوند:
(۱) مخزن حسی، و (۲) حافظه دراز مدت غالباً اطلاعات به طور همزمان از این دو مخزن وارد حافظه کوتاه مدت می شوند. برای مثال وقتی که ما یک پرنده مثلاً سار را میبینیم مخزن حسی ما تصویر ذهنی این محرک را به حافظه کوتاه مدت میفرستد. در همین حال ممکن است که ما، به طور ناهشیار، در حافظه دراز مدت خود به جستجو بپردازیم تا اطلاعات مربوط به پرندگان را بیابیم و از این طریق پرنده مورد نظر را به عنوان یک سار شناسایی کنیم همراه با این ،شناسایی، ممکن است اطلاعات دیگری درباره سارها به حافظه کوتاه مدت ما بیایند از جمله خاطرات تجارب گذشته ما درباره سارها یا احساس ما نسبت به این پرندگان همۀ این اطلاعات در طول زندگی ما تدریجاً به حافظه در از مدت وارد شدهاند و اینک از طریق پردازش ذهنی منظره سار به حافظه کوتاه مدت ما رسیده و به صورت هشیار با آگاهانه درآمده اند.
*حافظه کوتاه مدت را میتوان حافظه هشیار آدمی دانست زیرا ما از تمام محتوای آن آگاهیم و هر یک از اطلاعات موجود در این حافظه را میتوانیم به سادگی به یاد آوریم و بر اساس آن پاسخ بدهیم. هر گونه اطلاعی را که بخواهیم مورد استفاده قرار دهیم، ابتدا باید آن را به حافظه کوتاه مدت بفرستیم یعنی اطلاعات موجود در حافظه دراز مدت نیز برای تبدیل به پاسخ باید ابتدا وارد حافظه کوتاه مدت بشوند پس از آنکه اطلاعات از حافظه حسی و حافظه دراز مدت وارد حافظه کوتاه مدت یا حافظه فعال ما شدند از وجودشان آگاه میشویم این و کاوچاک حافظه کوتاه مدت را حافظه فعال نیز مینامند. زیرا این حافظه با اطلاعاتی که در ذهن به طور فعال وجود دارند و در حال فعالیت برای انتقال به حافظه دراز مدت هستند سروکار دارد. *اصطلاح حافظه فعال بر این نکته تأکید میکند که مهم ترین جنبه حافظه کوتاه مدت طول مدت آن نیست بلکه فعال بودن آن است .حافظه کوتاه مدت بیشتر به صورت یک تدبیر ذهنی برای رفع نیازهای آنی عمل میکند و مهم ترین فایده اش این است که به ما امکان میدهد تا اطلاعات را برای مدتی که نیاز داریم در ذهن نگه داریم به همین سبب طول مدت نگهداری مطالب در حافظه کوتاه مدت بسیار کوتاه است. این مدت برای رفع نیازهای آنی انسان کفایت میکند مثلاً وقتی که ما در دفترچه تلفن شماره ای را می بینیم مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه کافی است تا قلم و کاغذ برداریم و شماره مورد نظرمان را یادداشت کنیم یا هنگام ،مطالعه از لحظه ای که اولین کلمه یک جمله را میخوانیم تا زمانی که به پایان جمله میرسیم مجموعه کلمات جمله را در حافظه نگه میداریم تا اینکه معنی جمله را درک نماییم و بعد بلافاصله کلمات را از یاد میبریم یعنی زمانی که به کلمه آخر جمله میرسیم هنوز کلمۀ نخست آن را به یاد داریم همچنین در حل کردن مسائل و تصمیم گیری های مختلف به این حافظه متکی هستیم هر چند که اطلاعات مورد نیاز برای حل کردن مسائل یا درک معنی جملات از خارج از حافظه کوتاه مدت میآیند اما عمل واقعی حل مسئله یا درک معنی Acti جمله تنها از اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت موجودند میسر می شود.
تقطيع:
هر چند که گنجایش حافظه کوتاه مدت به ۷۲ ماده محدود میشود با این حال میتوان به کمک سازمان دادن مطالب یا تدبیری که تقطیع نام دارد ظرفیت این حافظه را افزایش داد. تقطیع عبارت است از دسته بندی اطلاعات به واحدها یا قطعه های کمتر یک قطعه شامل گروهی از ماده های اطلاعاتی به هم مرتبط است برای این منظور باید از اطلاعات موجود در حافظه دراز مدت استفاده کنیم یعنی با توجه به آنچه که قبلاً آموخته و به حافظه دراز مدت سپرده ایم اطلاعات زیادی را که فراتر از گنجایش حافظه کوتاه مدت ما هستند دسته بندی کنیم و پس از دسته بندی کردن به یاد بسپاریم برای مثال اگر بخواهیم این حروف را امش راده گان ادخ چند ثانیه پس از دیدن آنها از حفظ بگوییم قادر به انجام این کار نخواهیم بود، زیرا تعداد آنها ۱۲ حرف از گنجایش حافظه کوتاه مدت ما بیشتر است اما اگر با استفاده از اطلاعات موجود در حافظه دراز مدت به یاد بیاوریم که این حروف به طور معکوس کلمات خدا نگهدار شما (سه قطعه) را شامل میشوند آنگاه به راحتی میتوانیم آنها را حفظ و تکرار نماییم. پس باید گنجایش حافظه کوتاه مدت را به جای ۷۲ ماده ۷۲ قطعه بدانیم.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.