مراحل اجرای ایفای نقش،فصل نهم فنون تدریس از سری منابع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
مراحل اجرای ایفای نقش
ایفای نقش به عنوان یک روش مؤثر در آموزش بستگی به انسجام و کیفیت روش اجرای آن دارد. دانش آموزان وقتی اولین بار سعی در اجرای این روش دارند ناگزیر به طور مؤثر در گیر ایفای نقش یا تحلیل آن نمیشوند. آنان برای مشارکت فعال و مؤثر به آمادگی نیاز دارند؛ تمرینات پانتومیم برای آمادگی دانش آموزان بی تجربه بسیار مؤثر است . اگر معلم فقط یک واقعیت مسئله دار را ارائه کند و چند تن از دانش آموزان را متقاعد سازد که به ایفانی نقش آن پرداخته سپس آن را تحلیل کنند یقیناً موفق نخواهند شد. در اجرای این روش مراحل زیر باید با ظرافت طراحی و اجرا شود.
مرحله اول:
تعیین موضوع و طرح مسئله در این مرحله معلم باید مسئله مورد نظر را به گونه ای ارائه دهد که دانش آموزان به پذیرش آن رغبت پیدا کنند دانش آموزان باید دریابند که تمام احساسات عقاید و رفتارها را می توان در درون چنین مسئله ای بررسی کرد. مسئله باید به صورت روشن و واضح بیان شود؛ برای این کار میتوان از مثال ها و توصیف دانش آموزان درباره یک موقعیت خیالی یا واقعی، موقعیتی که معلم انتخاب می کند و یا از فیلم و داستان های کوتاه مسئله دار استفاده کرد. حوادثی که دانش آموزان در زندگی خود تجربه کرده اند یا گروه به طور جمعی تجربه کرده است، هر چند از نظر عاطفی و عینی بودن بسیار مفیدند به علت وجود فشار روانی ممکن است تحلیل آنها بسیار دشوار باشد. داستان های کوتاه مسئله داری که به توصیف صحنه شرایط فعالیت ها و مکالمات موجود در یک موقعیت می پردازند علاوه بر مهیج بودن نقش بازی کردن را در ابتدای کار نسبتاً آسان می سازند.
مرحله دوم:
انتخاب ایفاگران نقش و تعیین نقش های آنها در این مرحله، معلم و دانش آموزان شخصیت های مختلف نمایش را با طرح سؤال هایی مانند آنها شبیه چه کسانی هستند، چه احساسی دارند و چه کار خواهند کرد، بررسی می کنند و به توصیف ویژگی های آنها می پردازند؛ سپس معلم از دانش آموزان می خواهد تا داوطلب نقش بازی کردن شوند. معلم می تواند از معیارهای متعددی در انتخاب دانش آموزان برای اجرای نقش استفاده کند نقش ها را به دانش آموزانی دهد که به طور آشکار در گیر مسئله شده اند یا به کسانی که نگرش هایی را ابراز داشته اند و یا به افرادی که باید یاد بگیرند مانند آن نقش رفتار کنند یا خود را به جای شخص دیگری قرار دهند. معلم نباید دانش آموزانی را انتخاب کند که تفسیرهای جهت گیری شده دارند، یعنی تفسیرهایی که از نظر اجتماعی قابل قبول اند و یا موجب رضایت بزرگسالان میشوند؛ زیرا چنین راه حل های سریع و سطحی باعث کاهش انگیزه بحث و کاوش درباره جریان های اساسی میشود .
مرحله سوم :
فراهم کردن امکانات و پردازش صحنه در این مرحله معلم باید وسایل و امکانات لازم را فراهم کند و بازیگران نقش نیز صحنه را طراحی کنند. آنان فقط طرح ساده ای از صحنه و شاید خط مشی های رفتاری بازیگران نقش را ترسیم میکنند معلم ممکن است با سؤال های خود به پردازش صحنه کمک کند. در این مرحله فقط خط مشی کار مشخص و صحنه آرایی روشن می گردد تا مجریان نقش در اجرا احساس امنیت کنند
مرحله چهارم :
آماده کردن دانش آموزان برای مشاهده مشاهده کنندگان باید به صورت فعال درگیر نمایش شوند تا بتوانند آن را تحلیل کنند. معلمان باید برای مشاهده کنندگان وظایفی را تعیین کنند وظایفی مانند ارزشیایی نقش های اجرا شده و نزدیکی آنها با واقعیت های موجود تفسیر میزان اثر بخشی و پیامدهای رفتار ایفاگران نقش ها، و تعریف احساسات و طرز فکر افرادی که مشاهده می شوند. مشاهده کنندگان باید مشخص کنند که بازیگران نقش چه هدفی را دنبال می کنند و در این راستا کدام یک از اقدامات آنها مفید است و کدام یک مفید نیست، و چه تجارب مختلفی ممکن بود به جای آن انجام شود. مشاهده کنندگان باید بدانند که اگر بخواهند نقش خاصی را به روش های دیگری انجام دهند شانس انجام این کار را خواهند داشت.
مرحله پنجم :
اجرای نمایش در این مرحله بازیگران نقش هایی را بر عهده گرفته به طور طبیعی در آن موقعیت زندگی میکنند و به طور واقع بینانه ای به یکدیگر پاسخ می دهند. انتظار نمی رود که هر بازیگری بتواند یک نمایش روان و بدون مسئله ای اجرا کند و یا بداند که همیشه چگونه باید پاسخ دهد؛ این نامشخص بودن هم بخشی از اجرای نمایش است. نقش باید تا زمانی ادامه یابد که رفتار مورد نظر تقویت شده یا مهارتی کسب گردیده و یا نظر و عقیده ای ابراز شده باشد. اگر دانش آموزان درک صحیحی از رویدادها و نقش ها نداشته باشند، ادامه نمایش ضرورتی ندارد و معلم باید زمینه مجدد نمایش را فراهم سازد. هدف نمایش اول نشان دادن رویدادها و نقش هایی است که در نمایش های بعدی می تواند بررسی تحلیل و دوباره اجرا شود.
مرحله ششم:
بحث و ارزشیابی نمایش اگر مسئله مورد نظر مهم باشد، و ایفاگران نقش و مشاهده کنندگان نیز به طور مؤثر درگیر نمایش شده باشند، بحث به صورت خود جوش آغاز خواهد شد. ابتدا ممکن است بحث ها بیشتر شامل تفاسیر مختلف از نمایش و عدم توافق در اجرای نقش ها باشد اما نتیجه نمایش و انگیزه های بازیگران مهم ترین مسئله است و معلم باید سؤالهای بحث را در این جهت هدایت کند
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.