آموزش مستقیم،فصل هیجدهم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
افزون بر روش سخنرانی آموزش معلم محور شامل روش های دیگری است که عموماً روش های آموزش مستقیم نام گرفته اند. هر چند که آموزش به کمک سخنرانی را میتوان یکی از روش های آموزش مستقیم به حساب آورد اما گروهی از روانشناسان پرورشی و متخصصان آموزشی از جمله روزنشاین و مایستر؛ سانتروک ،کرو ،کشانک ،جنکینس، و متکالف و وولفلک سخنرانی را نوع خاصی از آموزش معلم محور میدانند و نوع دیگر آن را آموزش مستقیم نامیده اند.
تعریف و ویژگی های آموزش مستقیم:
أدائل، ریو و اسمیت از آموزش مستقیم تعریف فوق را به دست داده اند: یک شکل نظام مند آموزش که برای ایجاد تسلط در دانش آموزان در ارتباط با دانش و مهارت ها مورد استفاده قرار میگیرد به نظر اسنومن، مككاون و بایلر، فلسفه زیربنای آموزش مستقیم این است که اگر دانش آموزان یاد نمیگیرند به این علت است که معلمان به آنها خوب آموزش نمی دهند. مویجس و رینالدز آموزش مستقیم را نوعی آموزش میدانند که در آن معلم به طور فعال در انتقال محتوای درس به دانش آموزان کل کلاس اقدام می کند. آنها برای آموزش مستقیم ویژگی های زیر را برشمرده اند:
1. معلم به طور فعال و مستقیم به همه دانش آموزان کلاس آموزش میدهد.
2. درس به خوبی سازماندهی میشود هدف های درس به روشنی بیان میشوند، موضوع های اصلی مورد تأکید قرار میگیرند و نکات مهم در پایان درس خلاصه میشوند.
3.موضوع های درسی در گام های کوچکی ارائه میشوند به گونه ای که هر موضوع پیش از تدريس موضوع بعدی به وسیلۀ دانش آموزان به خوبی فهمیده شود.
4. مهارت های سطح پایین و مطالب آسان سریع آموزش داده میشوند تا برای هدف های سطح بالاتر و تفکر و حل مسئله وقت آموزشی بیشتری در اختیار معلم باشد.
5. معلم در آغاز درس های تازه از پیش سازمان دهنده استفاده می کند.
وولفلک در توضیح آموزش مستقیم میگوید در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی یک انفجار پژوهشی اتفاق افتاد که تأکید آن بر آموزش اثربخش بود نتایج این رویداد یک الگوی آموزشی را پدید آورد که بر بالا بردن سطح یادگیری دانش آموزان تأکید می کرد. روزنشاین آن را آموزش مستقیم و تدریس آشکار نامید گود آن را تدریس فعال نــام نهاد هانتربه آن تدریس تسلطی یا آموزش برای یادگیری در حد تسلط گفت و وولفلک آن را آموزش هدایت شده به وسیله معلم نام گذاری کرد. استومن مککاون و بایلر آموزش مستقیم را یک رویکرد کاملاً سازمان یافته نسبت به آموزش دانسته و نام آموزش رهبری شده به وسیله معلم را به آن داده اند.آموزش مستقیم پیامد پژوهش های گسترده ای است که به پژوهش های فرایند فرآورده شهرت دارند. در این پژوهش ها کوشش به عمل آمده است تا رفتارهایی از معلم در کلاس درس به یادگیری دانش آموزان ارتباط داده شود نتیجه این پژوهش ها نشان دادند که رفتارهای آموزشی خاصی از معلمان با موفقیت تحصیلی دانش آموزان همبسته اند. در آموزش مستقیم معلمان آن رفتارها را از خود نشان می دهند.
*هر چند که آموزش مستقیم دارای روش های متنوعی است و هر کدام بر مراحل خاص خودش تأکید میکند، اما در آنها وجوه اشتراکی یافت میشوند که ما در اینجا به آنها اشاره میکنیم. اسلاوین مراحل اصلی آموزش مستقیم را به صورت زیر معرفی کرده است:
1. بیان هدف های یادگیری و جلب نظر دانش آموزان نسبت به آنها به دانش آموزان بگویید که چه چیزی یاد خواهند گرفت و شما چه عملکردی از آنان انتظار دارید. با گفتن اینکه درس آنان جالب مهم یا شخصاً به دردشان میخورد در آنان نسبت به درس علاقه ایجاد کنید.
2. مرور پیش نیازها آنچه را که دانش آموزان قبلاً خوانده اند و برای یادگیری درس تازه ضروری است مرور کنید.
3. ارائه مطالب جدید موضوع تازه را تدریس کنید اطلاعات لازم را در اختیار دانش آموزان بگذارید، مثال های ضروری را ارائه دهید مفاهیم را توضیح دهید و سایر کارهایی را که لازم میدانیدانجام دهید.
4. استفاده از تدابیر وارسی یادگیری سؤال طرح کنید و با دریافت پاسخ از دانش آموزان به اشکالات یادگیری آنان پی ببرید و کج فهمی هایشان را اصلاح کنید.
5.دادن تمرین مستقل به دانش آموزان فرصت تمرین مهارت های تازه و استفاده از اطلاعات آموخته شده را بدهید.
6. سنجش عملکرد و دادن بازخورد تکالیف دانش آموزان را وارسی کنید و امتحانات مختصر به عمل آورید به پاسخ های درست بازخورد بدهید و پاسخ های غلط را دوباره آموزش بدهید. دادن تمرین با فاصله و مرور کردن دربارۀ درس تازه به دانش آموزان تکلیف بدهید.
انواع روش های آموزش مستقیم:
آموزش مستقیم از روش های متنوعی تشکیل یافته است کرو کشانک جنکینس و متکالف آنها را دسته بندی کرده اند در این دسته بندی، ابتدا روش های آموزش مستقیم به دو دسته کلی روش های وابسته به پژوهش و روش های وابسته به نظریه یادگیری تقسیم شده اند. پس از آن روش های وابسته به پژوهش با سه نام تمرین اساسی، تدریس آشکار، و تدریس فعال و نیز روش های وابسته به نظریه یادگیری با دو عنوان نظام آموزش مستقیم برای تدریس و خواندن – یادگیری ، و تدریس تسلطی نام گذاری شده اند. منظور از روش های وابسته به پژوهش چنان که از نامش بر می آید روش هایی هستند که در نتیجه پژوهش های آموزشی و عمدتاً از راه مشاهده رفتارهای کلاسی معلمان و تعیین آن دسته از ویژگی های آموزشی معلمان که موفقیت آمیز تشخیص داده شده به دست آمده اند. ممکن است بپرسید چگونه میدانیم که معلمان موفق چه کسانی هستند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، ما باید معلمانی را پیدا کنیم که همواره در تربیت دانش آموزانی که به هدف های یادگیری می رسند موفق بوده اند. آن گاه لازم است این معلمان را در کلاس هایشان مورد مشاهده قرار دهیم و آنچه را که این معلمان هنگام آموزش انجام میدهند مشاهده ثبت و تحلیل نماییم.منظور از روش های وابسته به نظریه یادگیری روش هایی هستند که مستقیماً از روانشناسی یادگیری مشتق شده اند. این روش ها قوانین و اصولی را که نظریه های یادگیری استفاده از آنها را موفقیت آمیز تشخیص داده اند به کار میبندند.چنان که دیدیم برای آموزش مستقیم وابسته به پژوهش سه روش شناخته شده اند: تمرین اساسی تدریس آشکار و تدریس فعال روش تمرین اساسی از پنج مرحله زیر تشکیل یافته است: (۱) معرفی درس، (۲) ارائه درس (۳) تمرین هدایت شده (۴) دادن بازخورد و اصلاح، و (۵) دادن تمرین مستقل روش تدریس آشکار دارای هفت مرحله است (۱) مرور کارهای قبلی و وارسی تکالیف خانه (۲) معرفی درس (۳) ارائه درس (۴) وارسی درک و فهم دانش آموزان (۵) هدایت تمرینهای دانش آموزان (۶) دادن بازخورد و اصلاح و (۷) دادن تمرین مستقل. روش تدریس فعال نیز در برگیرنده شش مرحله است (۱) مرور درس های گذشته (۲) وارسی تکالیف خانه دانش آموزان (۳) ارائه درس (۴) وارسی درک و فهم دانش آموزان (۵) دادن تمرین های مستقل در کلاس و (۶) مرور کارهای انجام شده چنان که می بینید هر سه نوع روش آموزش مستقیم وابسته به پژوهش بسیار شبیه به هم هستند. کروکشانک ،جنکینس و متکالف این شباهت را به گونه زیر توجیه کرده اند: این نزدیکی باید وجود داشته باشد زیرا اشخاصی که این روش ها را پیشنهاد دادهاند در نتیجه بررسی مجموعه مطالعات پژوهشی واحدی که درباره آموزش اثربخش انجام گرفته آنها را تدوین کرده اند (ص ۲۶۲). گفتیم که آموزش مستقیم وابسته به نظریه یادگیری از دو روش تشکیل یافته است: نظام آموزش مستقیم برای تدریس و خواندن یادگیری (دیستار) و تدریس تسلطی یا آموزش برای یادگیری در حد تسلط ما ابتدا روش دیستار را به اختصار معرفی میکنیم و پس از آن روش آموزش برای یادگیری در حد تسلط را توضیح میدهیم روش دیستار یا نظام آموزش مستقیم برای تدریس و یادگیری از اصول روانشناسی یادگیری رفتاری یعنی تمرین و تقویت استفاده زیاد میبرد. این روش آموزشی شکل های مختلفی دارد، اما سه اقدام یا فعالیت زیر در همه آنها مشترک اند:
1.تعیین تکلیف یا فعالیت یادگیری دانش آموزان 2. وارسی عملکرد و کارهای انجام شده دانش آموزان 3. تقویت پاسخ ها و کوشش های موفقیت آمیز دانش آموزان
نتایج پژوهش ها و نظرهای موافق و مخالف مربوط به آموزش مستقیم:
همچنین آموزش مستقیم هم دارای طرفدار است و هم مخالف مخالفان از جمله برگ و کلاگ می گویند در آموزش مستقیم یادگیری دانش آموزان به موضوع های خاصی محدود میشود. گفته شده که در این رویکرد آموزشی دانش آموزان ظرف هایی خالی تصور میشوند که باید آنها را با دانش پر کرد و این برخلاف نظر کسانی است که میگویند یادگیرندگان سازندگان فعال دانش اند. در دفاع از آموزش مستقیم گفته میشود که پژوهش های کلاسی و آزمایشگاهی از جهات مختلف اثر بخشی روش های آموزش مستقیم را به اثبات رسانیده اند به ویژه معلوم گشته است که اگر معلمان نسبت به نیازهای دانش آموزان حساس باشند و آموزش خود را با توجه به ویژگی های آنان انعطاف بخشند موفقیتشان حتمی است. فتسکو و مککلور ، در اشاره به نتایج پژوهش های مربوط به آموزش مستقیم گفته اند روش های آموزش مستقیم وابسته به روانشناسی رفتاری عموماً در افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در زمینه های ریاضیات پایه و مهارت های خواندن موفقیت آمیز بوده اند. همچنین آن دسته از روش های آموزش مستقیم که بر راهبردهای شناختی تأکید میکنند در بهبود خواندن و فهمیدن دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری مفید هستند. به طور کلی، آموزش مستقیم میتواند برای تدریس اطلاعات و مهارت های اساسی دقیقاً تعریف شده به ویژه به دانش آموزانی که اطلاعات زمین های محدودی دارند، اثربخش باشد. همچنین روش های آموزش مستقیم زمانی که موضوع های آموزشی تازه و یادگیری آنها دشوار است و نیز با یادگیرندگان جوان و یادگیرندگان کندآموز بیشترین فایده را میرساند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.