محاسن ومحدودیت روش اکتشافی،فصل دهم فنون تدریس از سری منابع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲

محاسن و محدودیت های روش اکتشافی

در روش اکتشافی باید به میزان مواد درسی و تفاوت های فردی دانش آموزان توجه شود برای دانش آموزان خردسال و ضعیف باید اصول و مفاهیم را به طور مستقیم ارائه داد اکتشاف هدایت شده؛ زیرا آنها برای یادگیری اکتشافی تجربه و حوصله کافی ندارند. برعکس در دوره های بالاتر یادگیری اکتشافی موجب رضایت خاطر دانش آموزان خواهد شد.

الف) محاسن روش اکتشافی

برونر و همفکرانش مدعی اند که روش اکتشافی موضوع درس را قابل فهم تر میکند فراموشی را به حداقل می رساند، و رسیدن دانش آموزان را از سطوح ابتدایی دانش به سطوح بالاتر تسهیل می نماید. آنها معتقدند که روش اکتشافی بهترین و کامل ترین راه برای پرورش و درک شهودی است درکی که نه تنها برای دانش آموزان لذت بخش است بلکه به احتمال زیاد اعتماد و تکیه بر خود را افزایش میدهد دانش آموزانی که از طریق اکتشاف می آموزند احتمالاً احساس کفایت بیشتری پیدا می کنند . یادگیری اکتشافی انگیزه درونی دانش آموزان را برای فعالیت های یادگیری بیشتر می کند، و موجب استقلال و خود پاداشی آنان می شود. یادگیری اکتشافی شیوه اکتشاف را به دانش آموزان می آموزد و بینش آنها را در زمینه پدیده های مختلف تقویت میکند و سبب میشود که آنان مسائل را به راحتی به حافظه سپرده،به موقع به کار ببندند که در این صورت فراموشی به حداقل می رسد.

ب) محدودیت های روش اکتشافی

اسکینر در کتاب تکنولوژی آموزشی ضمن برشمردن بسیاری از محاسن این روش انتقادهایی به شرح زیر به روش اکتشافی وارد کرده است: روش اکتشافی راه حل مسائل تعلیم و تربیت نیست، زیرا هر کشوری باید مردم خود را به صورت یکپارچه از مجموعه ای از مهارت ها، دانش ها و رفتارهای اجتماعی و اخلاقی بهره مند کند؛ نهادهای آموزشی برای چنین منظوری تأسیس شده اند. برای دانش آموزان امکان پذیر نیست که شخصاً به کشف دانش بپردازند و هیچ فلسفه تعلیم و تربیتی از آنها نمی خواهد که چنین کنند متفکران بزرگ با تکیه بر میراث گذشتگان عمل می کنند و وقت خود را برای کشف دوباره مطالب کشف شده تلف نمی کنند. تلقین این نکته که یاد گرفتن آنچه دیگران از قبل کشف کرده اند امری غیر ضروری است، و به خاطر سپردن واقعیت ها، فرمول ها و یا قطعات ادبی کاری ناصحیح است، و همچنین بهای بیش از حد دادن به تفکر و اکتشاف برای دانش آموزان خطرناک است. فقط معلمی که از تأثیر خود بر دانش آموزان غافل است می تواند باور کند که دانش آموزان واقعاً ریاضی را کشف میکنند و در بحث های گروهی می توانند همه ،روابط واقعیت و روش های کار را که در برگیرنده یک برنامه کامل ریاضی است، بفهمند علاوه بر این موقعیت معلمی که روش اکتشافی را تشویق می کند بسیار مهم است. آیا او باید وانمود کند که خودش نیز موضوع را نمی داند یا صریحاً بگوید من میدانم ولی شما باید خودتان آن را کشف کنید، و معلم نیز باید نتایج و پیامدهای این نوع رابطه را با دانش آموزان خود بپذیرد. مشکل دیگر وقتی پیش می آید که تدریس به همه دانش آموزان کلاس ضروری باشد. چگونه می توان مانع رسیدن چند دانش آموز خوب به تمام کشفیات شد، و یا دانش آموزان ضعیف را هم پای دانش آموزان قوی به حرکت واداشت.