بخش اداره کلاس،فصل بیست روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری 1402
تعریف و اهمیت اداره کلاس درس
کلاس هایی که به خوبی اداره می شوند بهترین فرصت های یادگیری را برای دانش آموزان فراهم می آورند. از این رو، همه صاحب نظران در تعریف خود از اداره کلاس درس بر ایجاد محیط های سالم و فرصت های مناسب یادگیری تأکید کردهاند از جمله وولفلک اداره کلاس را به گونه زیر تعریف کرده است:
(مورد استفاده قرار دادن فنون ایجاد و حفظ یک محیط سالم و خالی از مشکلات رفتاری) . تعریف فتسکو و مککلور این است: اقداماتی که معلم برای ایجاد و حفظ یک محیط یادگیری سازنده به کار می گیرد در تعریف خود از اداره کلاس درس گفته اند استفاده از تدابیر و روش های مورد نیاز برای ایجاد و حفظ محیطی که در آن آموزش و یادگیری صورت پذیرد نیز اداره کلاس درس را به صورت ایجاد و حفظ یک محیط کلاسی منشأ یادگیری و پیشرفت تعریف کرده است. اصطلاحی که همراه با اداره کلاس درس به کار میرود برقراری (حفظ) انضباط است. برقراری انضباط به اقدام هایی گفته میشود که از سوی معلم و سایر مسئولان آموزشگاه به منظور جلوگیری از وقوع رفتارهای مشکل آفرین یا در پاسخ به رفتارهای مشکل آفرین به منظور کاهش ميزان وقوع آنها در آینده صورت می پذیرفتم. اداره صحیح کلاس درس از مسائل مهم آموزشی است زیرا معلم از این طریق میتواند رفتارهای مخرب و مزاحم را اصلاح نماید و با ایجاد محیطی آرام و بدون تنش و درگیری شرکت دانش آموزان را در فعالیت های یادگیری افزایش دهد. همچنین اداره صحیح کلاس و فراهم آمدن جو مشارکت و صمیمیت در محیط آموزشی بر سطح انگیزش یادگیری دانش آموزان می افزاید.
اداره کلاس درس در آموزش معلم محور و آموزش یادگیرنده محور
اداره کلاس درس عمدتاً در رابطه با آموزش معلم محور مطرح است، زیرا در روش های این نوع آموزش است که دانش آموزان غالباً به طور گروهی در کلاس درس حضور می یابند و برای استفاده از تدریس معلم باید مقررات کلاس را رعایت کنند در کلاس های درس آموزش معلم محور برای ایجاد محیط های سالم ،یادگیری وضع مقررات مربوط به نحوه رفتار دانش آموزان نسبت به یکدیگر حفظ سکوت به هنگام تدریس ،معلم رعایت نوبت در سؤال کردن و مانند اینها الزامی است؛ و این مقررات را عمدتاً معلم وضع میکند. در مقابل، معلمانی که با روش های یادگیرنده محور یا دانش آموز محور آموزش میدهند چندان نگران مشکلات کلاس داری و وضع مقررات و حفظ انضباط نیستند، زیرا در این روش های آموزشی دانش آموزان غالباً مشغول کار گروهی یا کار روی پروژه های تحقیقی، نوشتن، آزمایش کردن و سایر فعالیت های فردی و جمعی هستند بنا به گفته اسلاوین، اگر دانش آموزان کلاس های درس دانش آموز محور در فعالیت های کلاسی عمیقاً درگیر شوند و تحت تأثیر گوناگونی و ماهیت اجتماعی این فعالیت ها برانگیخته شوند آن گاه به وجود اقدامات انضباطی نیاز چندانی نخواهد بود از سوی دیگر هر مقدار مقررات رفتاری و انضباطی که در موقعیت آموزشی یادگیرنده محور ضروری باشد معمولاً با مشارکت و توافق دانش آموزان و معلم وضع میشود و لذا دانش آموزان غالباً به طور داوطلبانه به مقررات گردن می نهند.
سبک های مختلف ادارۀ کلاس درس
صرف نظر از اینکه آموزش جنبۀ معلم محور داشته باشد یا یادگیرنده محور، معلم نقش رهبر را در کلاس به عهده دارد، زیرا هر زمان یک گروه تشکیل میشود چه به صورت رسمی و چه
به صورت غیر رسمی وجود یک رهبر مورد نیاز است و در جمع دانش آموزان و معلم، این رهبری به عهده معلم است رهبری گروه های اجتماعی از جمله دانش آموزان یک کلاس به وسيله معلم دارای سبک های مختلفی است که ما در اینجا به توضیح آنها میپردازیم.
سبک اقتدارگرایانه
موفق ترین سبک مدیریت در همه گروه های اجتماعی از جمله خانواده و کلاس درس، سبک اقتدارگرایانه همراه با احترام و محبت متقابل است. نام دیگر آن سبک دموکراسی قانون مدار است. این سبک مدیریتی هم به روابط انسانی در میان اعضای گروه احترام میگذارد و هم به ضوابط قانونی متکی است. معلمانی که از این سبک اداره کلاس درس استفاده می کنند علاقه مندند که دانش آموزان شان یاد بگیرند که رفتارشان را خودشان نظم دهند.در کلاس درسی که با سبک اقتدارگرایانه اداره میشود معلم و شاگردان با توجه به رعایت حقوق یکدیگر رفتار میکنند و نسبت به هم احترام کامل به جا میاورند. در این شرایط آموزشی رفتارها در محدوده قوانین و مقرراتی صورت می پذیرد که خود وضع کرده اند یا دیگران وضع کرده و آنها قبولشان دارند در این کلاس ها در آغاز کار پس از بحث و مذاکره و تبادل نظر بین اعضای کلاس (معلم و شاگردان)، جملگی بر سر مقررات و ضوابطی به توافق میرسند. همچنین حق و حقوق معلم و شاگردان به روشنی بیان میشود و همه اعضای گروه کلاس درس میپذیرند که به ضوابط تعیین شده و مقررات وضع شده گردن بنهند. از آن پس کلاس با اقتدار اداره میشود و کسی نمی تواند به میل خود عمل کند مقررات را زیر پا بگذارد یا حق دیگران را به خاطر منافع خودش نادیده بگیرد .
سبک مستبدانه
در کلاس درسی که با سبک مستبدانه یا تحکم آمیز اداره میشود تنها معلم است که بر کل کلاس حکومت میکند و هیچ شاگردی حق اظهار وجود ندارد در این سبک مدیریت، یا قوانین و مقرراتی وجود ندارد یا اگر هم وجود دارد به نفع معلم تعبیر و تفسیر میشود. از آنجا که دانش آموزان این گونه کلاس ها ،آزادی ،برابری و احترام متقابل را تجربه نمیکنند هیچ یک از این رفتارها را نمی آموزند و تنها رفتار تحکم آمیز و اطاعت از بالاتر و زورگویی به پایین تر را که از ویژگی های شاخص سبک استبدادی است یاد میگیرند سانتروک در این باره میگوید:کلاس هایی که با سبک تحکم آمیز اداره میشوند پر محدودیت و تنبیهی هستند. تأکید این کلاس ها، به عوض آموزش و یادگیری بر حفظ نظم و انضباط است معلمان مستبد بر دانش آموزان خود کنترل و محدودیت زیادی اعمال میکنند و با آنها ارتباط کلامی زیادی برقرار نمی نمایند دانش آموزان این گونه کلاس ها یادگیرندگان منفعلی هستند دست به ابتکار عمل نمیزنند همواره دچار اضطراب میشوند و مهارت های ارتباطی ضعیفی دارند.
سبک آزاد گذاری
در سبک آزاد گذاری بی عنان که به آن آسان گیری نیز میگویند هیچ قاعده و ضابطه ای حاکم بر رفتار دانش آموزان یا دانشجویان نیست و هر کسی به هر طریقی که دلش بخواهد عمل میکند. در کلاس درس معلمی که به این سبک اداره میشود نوعی هرج و مرج حاکم است زیرا در آن از سوی معلم هیچ محدودیتی اعمال نمیشود و نیز هیچگونه رهنمودی داده نمیشود. از آنجا که معلم در این سبک کلاس داری در رابطه با یادگیری و هدایت ،رفتاری کمک چندانی به دانش آموزان نمیکند تعجب آور نیست که دانش آموزان این گونه کلاس ها از مهارت های تحصیلی ناکافی و کنترل شخصی ضعیفی برخوردارند ، کودکان بدون رهبر در سبک آزادگذاری به سرعت رهبران خود را پیدا میکنند که معمولاً افرادی بی کفایت اند. همچنین آنها معیارهای عملکرد خود را که خیلی سخت گیرانه نیستند تعیین میکنند و برقراری انضباط به سختی اتفاق میافتد
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.