خلاصه،فصل بیست روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری 1402

خلاصه فصل

تقویت مثبت به رفتار تقویت شده نیرو میبخشد به ایجاد رفتارهای تازه کمک میکند و خزانه رفتاری فرد را غنی میسازد. اما رفتار تنبیه شده پس از تنبیه همچنان در خزانه رفتاری فرد باقی میماند و تا زمانی که عامل تنبیه کننده حاضر و ناظر است به صورت پنهانی حفظ میشود ولی به محض اینکه عامل تنبیه کننده تضعیف شد یا از میان رفت آن رفتار مجدداً ظاهر میگردد. از مشکلات دیگر استفاده از تنبیه پیامدهای جانبی آن است که از نظر پرورشی بسیار نامطلوب اند. یکی از آنها این است که احساس ناخوشایند حاصل از تنبیه در لحظه تنبیه شدن، از طریق شرطی شدن ،کلاسیک با شرایط تنبیهی و شخص یا اشخاص تنبیه کننده تداعی میشوند و سبب انزجار و نفرت تنبیه شونده از تنبیه کننده میگردند حتی اگر تنبیه شونده بداند که تنبیه به خیر و صلاح اوست و تنبیه کننده از روی دلسوزی او را تنبیه میکند باز هم احساس نامطلوب حاصل از تنبیه به صورت پاسخ شرطی در می آید و شخص تنبیه شونده نسبت به تنبیه کننده احساس انزجار میکند . روش های مورد بحث در این قسمت برخلاف روش های قسمت قبل از تقویت مثبت استفاده نمیکنند و به طور غیر مستقیم رفتار نامطلوب را کاهش نمیدهند بلکه این روش ها مستقیماً از طریق اعمال شیوه های کم و بیش آزارنده موجب کاهش و حذف رفتار نامطلوب میشوند. به همین سبب، ما آنها را روش های منفی کاهش رفتار نامیده ایم هر چند که تنها یکی از این روش ها تنبیه نام دارد، اما از آنجا که همه روش های منفی کاهش رفتار از لحاظ خاصیت جاری که دارند شبیه به تنبیه هستند، معمول بر این است که همۀ آنها را روش های تنبیهی بنامند آثار و عوارض نامطلوب روش های منفی کاهش رفتار در پایان این قسمت و پس از معرفی آخرین روش یعنی تنبیه، معرفی خواهند شد.هر چند که هدف اصلی آموزش معلم افزایش دادن رفتارهای مطلوب دانش آموزان و دانشجویان و ایجاد رفتارها، مهارت ها و توانایی های تازه و فضایل پسندیده در آنان است کاهش و حذف رفتار و اخلاق ناپسند یادگیرندگان نیز از جمله وظایف مهم معلمان و پرورشکاران به حساب میاید. مسائل انضباطی دانش آموزان در کلاس درس و محیط آموزشگاه از جمله مسائلی هستند که برای مسئولان آموزشگاه نگرانی های عمده ای ایجاد میکند و وقت زیادی از آنان را به خود اختصاص میدهد. بعضی اوقات مسائل انضباطی به درجه ای از شدت و وخامت میرسند که بخش اعظم اوقات آموزشی معلمان صرف حل و فصل آنها میشود ما در قسمت باقیمانده این فصل به معرفی روش هایی از تغییر رفتار میپردازیم که بیشتر به مسائل انضباطی مربوط میشوند و برای برطرف کردن و کاستن از رفتارهای نامطلوب دانش آموزان و رفع عادتهای ناپسند آنها تهیه و تدوین شده اند.

خودآزمایی

1.معلم به یکی از دانش آموزان خود میگوید اگر همچنان به گرفتن نمره های کم ادامه بدهی تصمیم دارم روزی یک ساعت اضافه با شما در مدرسه بمانم تا اشکالات درسی تان را بر طرف کنم دانش آموز برای اینکه مجبور به ماندن ساعات اضافی در مدرسه نشود از آن پس در امتحانات نمرات بالایی می گیرد.

روش فوق چه نام دارد؟

الف ) جریمه کردن

ب)تقویت منفی

پ)تقویت مثبت ۵۹۲ روانشناسی پرورشی نوین روش زنجیره کردن رفتار یعنی

ت) تنبیه کردن

ث )محروم کردن

2.روش زنجیره کردن رفتار یعنی:

الف) کنار هم قرار دادن اجزای کوچک رفتار و ایجاد رفتاری پیچیده تر

ب )تغییر شکل دادن یک رفتار ساده به یک رفتار پیچیده تر

ت) تقویت عناصر و اجزای رفتاری که شبیه به رفتار مورد نظر است.

ث) استفاده از روش یادگیری مشاهده ای برای ایجاد رفتاری پیچیده تر

3.روش معمول معلمان در مدارس ایران که جریمه کردن نامیده می شود به کدام یک از روش های تغییر رفتار زیر شبیه است؟

الف )تنبیه

ب )خاموشی

ت)جبرانی با جبران اضافی

ث) محروم کردن

4.یکی از مشکلات بعضی کودکان قشقرق راه انداختن آنهاست. این کودکان یاد گرفته اند که با داد و فریاد توجه مادر و اطرافیان را به خود جلب کنند. در نتیجه هر چه کودک بیشتر داد و فریاد می کنند مادر زودتر به سراغش می رود.

مورد بالا برای کودک نمونه ای از چیست؟

الف) تقویت مثبت

ب) تقويت تفکیکی رفتار ناهمساز

ت)تقویت منفی

ث ) جبران کردن

5. در روش شکل دادن پس از انتخاب پاسخ جدید پاسخ های پیش از آن را که قبلاً تقویت می کرده ایم

الف) همچنان تقویت می کنیم

ب) بیشتر تقویت می کنیم.

پ) گاه به گاه تقویت می کنیم.

ث) دیگر تقویت نمی کنیم.

6.اداره کلاس درس را در آموزش معلم مسحور و آموزش یادگیرنده، محور با هم مقایسه کنید.

7.سبک های مختلف اداره کلاس درس را توضیح دهید و بهترین آنها را مشخص کنید.

8.روش شکل دادن رفتار و روش زنجیره گردن رفتار دو روش مشابه با هدف های مشترکاند. با این حال این روش ها دارای در تفاوت عمده هستند. این تفاوت ها را توضیح دهید.

9.روش سیری و روش خاموشی هر در به یک منظور به کار می روند اما روش های متفاوتی . منظور از کاربرد آنها و تفاوت بین آنها را توضیح دهید.

10.همه تقویت کننده های مثبت را نام ببرید و برای هر یک از آنها مثالی ذکر کنید.

11.عالم محمدی به دانش آموزان خود گفته است: هر کسی که در صفحه تکلیف خود را زودتر از بقیه و بدون غلط بنویسد می تواند پس از پایان درس در پاک کردن تخته سیاه به من کمک کند. دانش آموزان به سرعت به نوشتن تکالیف خود می کوشند تا در پاک کردن تخته شرکت داشته باشند. مورد بالا نشان دهنده استفاده از چه نوع تقویت کننده ای است؟ آن را به اختصار توضیح دهید و مثال دیگری برای این نوع تقویت ذکر کنید.

12.رفتار یکی از دوستان و بستگان خود را که نیاز به تغییر دارد انتخاب کنید و با استفاده از یکی از روش های این فصل به تغییر آن بپردازید. برنامه تغییر رفتار خود را همراه با جزئیات کار و نحوه پیشرفت کار توضیح دهید.

13.کاربردهای مهم روش های تغییر رفتار را در آموزش و کلاس داری معلم توضیح دهید