مراحل رشد شناختی:

نظریه برونر نیز مانند نظریه های پیاژه و ویگوتسکی یک نظریه مراحل رشد است. در این نظریه سه مرحله مشخص به شرح زیر وجود دارند.

مرحله حرکتی:

نخستین مرحله رشد شناختی در نظریه برونر مرحلهٔ بازنمایی حرکتی (عملی) است. در این مرحله کودکان رویدادهایی را که تجربه می نمایند به صورت پاسخ های حرکتی یا اعمال بازنمایی میکنند به عنوان مثال کودکان خردسال نمیتوانند محل قرار گرفتن فروشگاه نزدیک خانه شان را برای شما بگویند اما قادرند شما را از راهی که خود قبلاً رفته اند به آنجا ببرند. همچنین چگونگی یادگیری راندن دوچرخه نوعی دانش حرکتی است که صرفاً به کمک ماهیچه ها بازنمایی میشود علاوه برکودکان ،بزرگسالان نیز دارای مقداری دانش عملی هستند. به عنوان نمونه ممکن است یک کارمند نتواند برای شما نقشه ساختمان محل کارش را رسم کند یا آن را توضیح دهد اما هر روز به راحتی از سالن های پیچ در پیچ آن میگذرد و به دفتر کارش وارد میشود. بنابراین بخشی از دانش یا درک ما از جهان هستی صرفاً در ماهیچه های ما بازنمایی میشوند ، در توضیح ویژگی این مرحله از رشد میگوید اعمال حرکتی همیشه به کوشش هشیارانه از سوی فرد به منظور هدایت ماهیچه ها برای انجام دادن کارها نیاز ندارند. این اعمال عموماً جنبه عادتی دارند باز کردن در منزل نوشتن و راه رفتن نمونه هایی از آن هستند. ماهیچه ها به گونه ای عمل میکنند که گویی حافظه رویدادهای آشنا بدون نیاز به تصورات ذهنی بر آنها حک شده اند .

مرحله تصویری:

دومین مرحله رشد شناختی در نظریه برونر مرحلهٔ بازنمایی تصویری (شمایلی) نام دارد. بنا به گفته چایلد، وقتی که تصاویر ذهنی ما را قادر میسازند تا تصویری از محیط بسازیم بازنمایی شمایلی امکان پذیر می.شود ما تجارب حسی را گسترش میدهیم و این ادراکات را با هم در می آمیزیم تا تصاویر ذهنی را بسازیم . در این مرحله رویدادهای زندگی به صورت تصاویر ذهنی حفظ میشوند کودکی که میتواند با رسم یک نقشه راه خانه تا فروشگاه نزدیک خانه شان را نشان دهد از بازنمایی تصویری سود میبرد به همین قیاس فرد بزرگسالی که یک آتش سوزی را در قالب شعله های گرم و سوزان دود غلیظ و تیره و توده ای از اجسام سوخته سیاه به یاد میآورد تجربه آتش سوزی را به صورت تصاویر ذهنی بازنمایی کرده است. برونر گفته است که حتی بزرگسالان اطلاعات کلامی را زمانی بهتر درک میکنند که آن اطلاعات به صورت یک تصویر یا نقشه درآمده باشد به عنوان نمونه استفاده از شکل و نمودار به دانشجویان دانشگاه کمک میکند تا مطالب کتاب های درسی خود را بهتر بفهمند.

مرحله نمادی:

آخرین مرحله رشد شناختی در نظریه برونر مرحلهٔ بازنمایی نمادی است بازنمایی نمادی شامل استفاده از نظام های نمادی اختیاری مانند زبان یا علائم ریاضی است . این مرحله با کسب یک نظام نمادی فرا می رسد زبان عمده ترین نظام نمادی مورد استفاده انسان است آدمیان به کمک زبان تجارب زندگی خود را به رمز در می آورند و ذخیره می کنند. دانش آموزی که می آموزد یک نقاشی را به طور کلامی توضیح دهد، بدون اینکه بتواند یک نقاشی مانند آن بکشد یا تمام جزئیات آن را تجسم ،نماید در مرحله بازنمایی نمادی قرار دارد و از نماد زبان استفاده میکند علاوه بر زبان میتوان از نمادهای دیگری نیز سود جست به عنوان نمونه عدد نماد دیگری است که در ریاضیات و به وسیله ریاضی دان ها مورد استفاده قرار میگیرد.
برونر در اهمیت نمادسازی زبان در این مرحله از رشد میگوید توانایی استفاده از زبان برای بازنمایی دانش در شکل گیری منطق بسیار ضروری است. وی همچنین توانایی پرداختن به امور در غیاب تجارب مستقیم و توانایی اندیشیدن را حاصل نماد زبان میداند چایلد در تبیین مراحل رشد برونر و پاسخ به این پرسش که چگونه انسان تجارب را بازنمایی میکند توضیحات زیر را داده است ،انسانها در جریان تکامل نظام هایی را ایجاد کرده اند که به کمک آنها میتوانند اعمال موفقیت آمیز انجام دهند نخست، استفاده از ابزار را برای افزودن بر توانایی های حرکتی خود آموختند برای نمونه بیل توانایی انسان در استفاده از دست ها را افزایش میدهد به سخن دیگر ابزار جانشین اندام های ناکافی بدن میشود. در مرحله بعدی تکامل انسان آموخته است که توانایی های حسی خود را از راه استفاده از نظام های علامتی افزایش دهد. برای گسترش تجارب حسی خود میکروسکوپ (ریزبین و تلسکوپ دوربین نجومی) و برای انتقال صدا به فاصله های دور رادیو را اختراع کرده است. در اوج مهارت های بازنمایی انسان، نظام های نمادی قرار دارند که هدف آنها انتقال تجربه حاصل از چیزهای واقعی یا خیالی در غیاب آنهاست . بنا به گفته چایلد این سه تغییر تکاملی با مراحل سه گانه رشد برونر (حرکتی ،تصویری و نمادی )مطابق اند. برونر با اشاره به اصل حاکم بر الاکلنگ (تیر) (تراز )مراحل مختلف رشد شناختی و تفاوت های بین آنها را به گونه زیر توضیح داده است:
یک کودک خردسال میتواند طبق اصل الاکلنگ تیر (تراز) به خوبی عمل کند. او این کار را با بازی بر روى الاکلنگ نشان میدهد میداند برای اینکه خودش را پایین ببرد باید در فاصله دورتری از مرکز الاکلنگ بنشیند. کودک قدری که بزرگتر میشود همین اصل را برای خودش بازنمایی میکند. او این کار را یا به کمک الگویی انجام میدهد که در آن حلقه های مختلف برای آویزان کردن از بازوی ترازو (تیر تراز )و ایجاد تعادل استفاده میشود یا اصل مورد نظر را با رسم شکل نشان میدهد و باز هم در سن های بالاتر میتواند اصل حاکم بر تیر تراز را به صورت نمادی به کمک زبان و بدون نیاز به شکل توصیف کند یا حتی میتواند آن را به کمک ریاضیات و با اشاره به قانون حرکت در فیزیک نیوتون نشان دهد.

توالی مراحل رشد:

برونر معتقد است که مراحل سه گانه رشد که در بالا توضیح داده شدند به طور متوالی رخ میدهند، یعنی ابتدا کودک وارد مرحله حرکتی میشود پس از آن به مرحله تصویری میرسد، و  سرانجام وارد مرحله نمادی می شود توجه کنید که این مراحل معادل مراحل حسی- حرکتی عملیات عینی و عملیات صوری پیاژه .هستند البته نباید چنین فرض کرد که افراد در بزرگسالی تنها از شیوه تفکر نمادی استفاده میکنند چنان که پیشتر گفته شد خیلی از تجارب بزرگسالی نیز به صورت حرکتی و تصویری بازنمایی میشوند با این حال توالی مراحل سه گانه بالا بدین معنی است که با افزایش سن و تجربه بر مقدار تفکر نمادی افزوده میشود. در هر حال نباید فراموش کرد که بسیاری از مردم مانند جراحان ورزشکاران نوازندگان آلات موسیقی و بازیگران تئاتر و سینما از شیوه های مختلف بازنمایی سود میبرند.

 برای دسترسی کامل به آزمون آنلاین هوش و استعداد معلمی” کلیک “کنید

جهت خرید سوالات زبان فارسی نگارش و ویرایش دبیری زبان فارسی ” کلیک “ کنید