چکیده، فصل سوم فنون تدریس از سری منابع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
خلاصه فصل :
هر علمی ساختار و زبان فنی خاص خود را دارد که آن را از سایر علوم متمایز می سازد و علوم تربیتی نیز از این قاعده مستثنی نیست اگرچه عده ای مفاهیمی چون پرورش، آموزش، تدریس و حرفه آموزی را معادل هم قرار داده اند، این مفاهیم دقیقاً به یک معنا نیستند. مفهوم پرورش یا تربیت یک مفهوم عام و کلی تر از آموزش و تدریس است. پرورش یک نظام یا جریان مستمر برای هدایت رشد همه جانبه انسان هستند در حالی که آموزش و تدریس یک «نظام» نیستند، بلکه فعالیتی هدف دارند که در درون نظام پرورشی و برای تحقق اهداف آن صورت می گیرند. مفهوم تدریس و آموزش هم یکی نیستند؛ تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی اطلاق میشود که با حضور معلم و در کلاس درس اتفاق می افتد در حالی که آموزش مفهوم عام تری دارد و میتواند بدون حضور معلم از طریق تلویزیون، فیلم و یا سایر رسانه ها نیز صورت گیرد در نتیجه هر تدریسی نوعی آموزش است ولی هر آموزشی را نمیتوان تدریس نامید. به عبارت دیگر تدریس عبارت است از تعامل معلم با دانش آموزان براساس فعالیتی هدف مدار و منظم و از پیش طراحی شده به منظور ایجاد موقعیت برای یادگیری دانش آموزان دیدگاه های مختلف تعابیر و انواع مختلفی برای تدریس قائل شده اند، چنان که بعضی آن را به ،توصیفی ،موفقیتی ارادی هنجاری و علمی تقسیم کرده اند. بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت معتقدند که تدریس با مسائل اجتماعی پیوندی جدایی ناپذیر دارد، زیرا یکی از کارکردهای مهم آن بازسازی و تحول اجتماعی است.
در مورد تدریس همچون یادگیری نظریه های مختلفی ارائه شده است. از جمله این نظریه ها میتوان به نظریه تدریس وحدت یافته اشاره کرد که آن را معمولاً با ارائه یک طرح دو بعدی توصیف و تحلیل میکنند. در بعد افقی این طرح، معارف بشری را محصول سه نوع مطالعات توصیفی تجویزی و هنجاری دانسته اند، و در بعد عمودی دو پرسش چه باید تدریس شود و چگونه باید تدریس شوده را که اولی مربوط به محتوا و دومی مربوط به روش تدریس است مطرح کرده اند. بر اساس مفاهیم این طرح نظریه های تدریس از یک سو باید مبتنی بر یافته های علمی باشد و از سوی دیگر رویکردی به هنجارها و اهداف آموزشی داشته باشد. براساس این نظریه برنامه درسی و روش های تدریس جزء مطالعات تجویزی اند یعنی هرگز نمیتوان یک برنامه درسی یا روش تدریس خاص را در همه موقعیت ها و برای همه دانش آموزان به طور یکسان به کار برد. به عبارت دیگر برنامه درسی و روش تدریس را باید با توجه به شرایط و موقعیت های خاص انتخاب و تجویز نمود. عوامل متعددی چه در درون نظام آموزشی و چه در بیرون آن همواره بر فرایند و کار کرد تدریس اثر می گذارند در زمینه عوامل مؤثر بر تدریس دیدگاه های مختلفی ارائه شده است. لاندگرن تحقیقی در این زمینه انجام داده است که نتایج آن تا حدی میتواند راهنمای تصمیم گیری معلمان در فرایند تدریس باشد. او عوامل محدود کننده فعالیت های یاددهی یادگیری را به سه دسته گروه های هادی عوامل یا عناصر چهارچوب و ماهیت فرایند تدریس تقسیم کرده است. وی دانش آموزان و نیازها و توانایی هایشان را در مجموعه گروه هادی قرار میدهد؛ هدف های آموزشی چگونگی تسلسل بخش های مختلف محتوا و زمان مورد نیاز برای یادگیری دانش آموزان را تحت عنوان عناصر چهارچوب مطرح می سازد؛ و محتوا، فعالیت، منابع و امکانات را جزء ماهیت فرایند تدریس ذکر میکند. به نظر لاندگرن گروه های هادی زمان و عناصر چهارچوب از عواملی هستند که بر ماهیت و فرایند تدریس تأثیر میگذارند و نتایج تحقیق او نیز این همبستگی را تایید کرده است. معلم نیز به عنوان یکی از عوامل مهم تأثیر گذار بر فرایند تدریس نمی تواند خارج از بستر فرهنگی جامعه بررسی شود، زیرا معلم خود محصول تعاملات و باورهای اجتماعی است. باورها نگرش ها و ساختارهای ذهنی او جهت دهنده فرایند تدریس است. از سوی دیگر بسیاری از عوامل نیز از بیرون بر معلم تحمیل میشوند و تصمیم گیری او را محدود میکنند، حتی تعدادی از این عوامل خارج از حوزه خودآگاهی او قرار دارند عوامل محدود کننده فرایند تدریس را به طور کلی می توان به سه دسته عوامل مؤثره عوامل فشار و عوامل تنظیم کننده تقسیم کرد. عواملی چون برنامه درسی و اهداف آموزشی جزء عوامل مؤثر هستند، اما عواملی چون نظام مدیریت و سازه های چهارچوب جزء عوامل فشار به حساب می آیند. قوانین اجتماعی و قوانین اداری نیز جزء عوامل تنظیم کننده فرایند تدریس اند. این سه دسته از عوامل جهت دهنده و شکل دهنده فعالیت های معلمان در فرایند تدریس هستند، و اگر چه بسیاری از آنها از حیطه اراده معلمان خارج اند، شناخت آنها می تواند در فرایند تصمیم گیری به آنان کمک کند.
خود را بیازمایید
۱ مفهوم پرورش ،آموزش حرفه آموزی و تدریس را با هم مقایسه کنید و وجوه اشتراک و افتراق آنها را در نیم صفحه توضیح دهید.
2. تدریس را در دو سطر تعریف کنید و مفاهیم موجود در آن را تحلیل نمایید.
3.نظریه تدریس وحدت یافته را توضیح دهید.
4. علت تجویزی بودن برنامه درسی و روش تدریس را به اختصار توضیح دهید.
5.عوامل مؤثر بر تدریس را براساس تحقیق و نظریه لاندگرن ترسیم کنید و تأثیر متقابل آنها را بر یکدیگر با ذکر دلیل توضیح دهید.
6.عوامل محدود کننده تدریس را نام ببرید و تأثیر هر گروه از این عوامل را بر فرایند تدریس به اختصار توضیح دهید.
7.چهار عامل مؤثر بر تدریس را نام ببرید و با ذکر مثال نوع تأثیر هر کدام را بنویسید.
8.کارکردهای تدریس را توضیح دهید و از هر کدام پنج مورد را نام ببرید.
9. دو ساخت مختلف نظام آموزشی را با توجه به نوع تصمیم گیری نام ببرید و عملکرد آنها را با هم مقایسه کنید.
10. مفهوم تدریس را از منظر و دیدگاه های مختلف بررسی کنید، و بهترین مفهوم را با ذکر دلیل معرفی کنید.
با توجه به بحث این ،فصل ،پاسخئ های خود را مورد ارزشیابی قرار دهید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.