انواع پژوهش ها،فصل دوم روانشناسی تربیتی،منبع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
چنان که در فصل پیش توضیح دادیم روانشناسی پرورشی یا روانشناسی تربیتی شاخه ای از علم روانشناسی است علم روانشناسی عضوی از خانواده علوم است ،پس دانش روانشناسی پرورشی مانند دانش سایر رشته های علمی از راه پژوهش علمی به دست می آید. روانشناسی پرورشی مانند سایر علوم دارای روش های پژوهشی متنوعی است که میتوان آنها را در چهار دسته (پژوهش توصیفی)،(پژوهش کیفی)،(پژوهش کمی)، (همبستگی)، (آزمایشی) و اقدام پژوهی مورد بررسی قرار داد به توضیح آنها توجه کنید.
پژوهش توصیفی:
منظور از پژوهش توصیفی پژوهشی است که در آن موقعیت ها و رویدادها صرفاً توصیف میشوند. با انجام این گونه پژوهش میتوانیم ویژگی های دانش آموزان دانشجویان، معلمان و آموزشگاه ها را مورد مطالعه قرار دهیم و دربارۀ اینکه امور چه وضعی دارند و شرایط فعلی آنها چگونه است به نتایجی دست یابیم. در پژوهش توصیفی از آزمون، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده میشود تا چگونگی یا ویژگی های یک موقعیت یا پدیده توصیف شوند .سؤال هایی که پژوهشگران در ضمن انجام پژوهش توصیفی طرح میکنند از نوع سؤال های زیرند:
1. معلمان پایه اول چه راهبردهایی را برای ایجاد انگیزش در دانش آموزان مورد استفاده قرارمی دهند؟
2. نوجوانان هدف مدرسه را چه چیزی میدانند؟
3. معلمان وقتی که در کلاس های درس خود یادگیری مشارکتی را به کار می بندند با چه مانع هایی روبه رو میشوند؟
یک نمونه پژوهش توصیفی:
در یک پژوهش توصیفی که با روش مورد پژوهی انجام گرفت، به نقل سانتروک : شرایط خاص یک دانش آموز دختر به نام براندی بیندر عمیقاً مورد بررسی واقع شد. براندی از یک بیماری صرع شدید رنج میبرد به گونه ای که پزشکان مجبورشدند در شش سالگی نصف سمت راست مغز او را بردارند. در نتیجه او تمامی کنترل خود بر ماهیچه های سمت چپ بدنش را از دست داد نیم بدن که با قسمت راست مغز اداره میشد. اما پس از سال ها تمرین و درمان در هفده سالگی یک دانش آموز موفق بود که در همه درس هایش نمره عالی (الف) میگرفت اکنون او به موسیقی و هنر عشق میورزد و این در حالی است که دانشمندان معمولاً این فعالیت ها را به نیمکره راست مغز نسبت میدهند. شرایط او به طور کامل بهبود نیافته است ـ از جمله هنوز نمیتواند از دست چپش به طور کامل استفاده کند. با این حال، این مطالعه موردی نشان میدهد که اگر راهی برای جبران وجود داشته باشد مغز آن را خواهد یافت . شرح حال براندی و بهبود اعجاب انگیز شرایط بیماری او همچنین نشان میدهد که اعتقاد کلیشه ای موجود مبنی بر اینکه هر یک از نیمکره های مغز انسان به فعالیت های خاصی اختصاص دارند و مستقل از یکدیگر عمل میکنند درست نیست.
پژوهش کیفی :
منظور از پژوهش کیفی نوعی پژوهش است که در آن کوشش به عمل می آید تا پدیده های پیچیده پرورشی به صورت کل گرایانه توصیف شوند . این نوع پژوهش از آنجا نام کیفی به خود گرفته است که در آن از داده های غیر عددی مانند گزارش های کلامی، اسناد کتبی ،تصاویر و نمودارها استفاده میشود تا به کمک آنها جنبه های مختلف موضوع مورد مطالعه معرفی شوند بنا به تعریف پژوهش کیفی پژوهشی است که اطلاعاتی به دست می دهد که به سادگی قابل تبدیل به اعداد (کمیت) نیست و شامل بازبینی عمقی پدیده های پیچیده است. مدافعان پژوهش کیفی بر این باورند که بعضی چیزها را نمیتوان در قالب کمیت با اعداد و ارقام نشان داد و اصرار به انجام این کار آنها را جزئی و کم اهمیت خواهد کرد. بنا به باور گری، داده های حاصل از پژوهش کیفی داده هایی بسیار نیرومنداند. وی در توصیف پژوهش کیفی گفته است:
پژوهش کیفی بسیار وابسته به زمینه است؛ یعنی در یک بافت طبیعی زندگی واقعی و غالباً در یک مدت طولانی انجام میشود ،بنابراین از نگاه های مقطعی به رویدادها بسیار فراتر می رود و میتواند نشان دهد که چگونه و چرا رویدادها اتفاق می افتند همچنین در پژوهش کیفی انگیزش ها ،هیجانات، تعصبات و همکاری ها و تعارضات بین فردی نیز قابل بررسی اند.
ابزارهای پژوهش کیفی عبارت اند از مصاحبه های عمقی،مشاهدات جدی و محصولات مختلف مانند کتاب ،روزنامه و مجله. پژوهشگر کیفی در تحلیل داده ها به دنبال یافتن الگو به جستجو می پردازد اما نتایج کار خود را به صورت گزارش های روایتی با توصیفات مفصل درباره موقعیت ها و شرکت کنندگان در پژوهش گزارش میدهد.
یک نمونه پژوهش کیفی:
یک نمونه پژوهش کیفی با عنوان آموزگار کلاس اول به این قرارگزارش شده است :هدف پژوهشگر این بوده است که شرح دهد از دیدگاه یک معلم ، معلم پایه اول بودن چگونه است پژوهشگر بدین منظور، به مدت یک سال یک معلم پایه اول طبقه متوسط جامعه آمریکا را مورد مشاهده قرار داد و با او مصاحبه به عمل آورد. در ضمن مواد مورد استفاده او در آموزش از جمله طرح درس ها و تکالیف دانش آموزان را جمع آوری و مورد مطالعه قرار داد. از این پژوهش یک گزارش واقعی از موفقیت های معلم و مشکلاتی که با آن بر میخورد تهیه شد مانند همۀ مطالعات کیفی پژوهشگر ادعا نکرد که تجارب معلم مورد مطالعه او قابل تعمیم به سایر معلمان کلاس اول است در عوض،پژوهشگر کوشید تا تجارب یک معلم را تا آنجا که امکان داشت به تفصیل شرح دهد و بعد به خوانندگان واگذار نماید تا به برداشت خودشان از تجارب معلم برسند.
پژوهش کمی:
در کنار پژوهش کیفی پژوهش کمی وجود دارد به خلاف پژوهش کیفی که در آن از داده های غیر عددی (غیر کمی) استفاده میشود پژوهش کمی وابسته به اعداد است بنا به تعریف پژوهش کمی پژوهشی است که اطلاعاتی به دست میدهد که طبیعتاً جنبه کمی یا عددی دارند یا به سادگی میتوان آنها را به عدد تبدیل کرد. لازم به ذکر است که همۀ پژوهش های کیفی ،توصیفی اند بعضی پژوهش های توصیفی که در صفحات قبل توضیح داده شدند کمی اند ولی همۀ پژوهش های همبستگی و آزمایشی که بعد توضیح داده خواهند شد کمی اند.
پژوهش همبستگی:
در پژوهش همبستگی رابطه میان دو یا چند متغیر (رویداد) یا (ویژگی) تعیین میشود. با استفاده از روش همبستگی هم میتوان رابطه زمانی میان متغیرها و هم رابطه پیش بینی میان آنها را تعیین کرد. رابطه بین متغیرها در روش همبستگی با یک ضریب عددی به نام ضریب همبستگی نشان داده میشود. در ضریب همبستگی هم میزان و هم جهت رابطه دیده میشود.
پژوهش ازمایشی:
روش های پژوهش همبستگی و توصیفی فراتر از توصیف و پیش بینی اطلاعات دیگری در اختیار ما نمیگذارند ولی ما میتوانیم به کمک پژوهش آزمایشی علاوه بر توصیف و پیش بینی به رابطه علت و معلولی بین امور نیز پی ببریم ،بنابراین اگر پژوهشگری بخواهد نتایج یافته های پژوهش های توصیفی یا همبستگی خودش با دیگران را پیگیری کند و رابطه های یافت شده را تا سطح علت و معلولی ریشه یابی نماید به انجام ” آزمایش ” اقدام میکند بنابراین، دقیق ترین و معتبر ترین نوع پژوهش در آموزش و یادگیری آزمایش است در انجام پژوهش آزمایشی، چنان که خواهیم دید، کوشش به عمل می آید تا نشان داده شود که دستکاری یا ایجاد تغییر در یک متغیردر متغیر دیگر نیز تغییر ایجاد میکند و بدین وسیله رابطه علیت برقرار میشود.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.