بخش پیام ، فصل سوم فنون تدریس از سری منابع آزمون آموزگاری ۱۴۰۲
کدها با علایم
پیام کدها یا علایم گروهی از نمادها هستند که به شیوه ای خاص ساخته میشوند تا برای برخی از افراد تجلی معنی کنند. همان طور که اشاره شد کدها یا علایم عناصر مهم ارتباط اند که بدون آنها امکان انتقال پیام و تجلی یا درک معنی وجود نخواهد داشت. در فرایند ارتباط و انتقال پیام از سه دسته علایم استفاده میشود.
(علایم طبیعی ، علایم تصویری،علایم قراردادی)
علایم طبیعی علایمی هستند که بین صورت و مفهوم آن رابطه همجواری یا همایندی وجود دارد مانند دود و آتش ضربان نبض و احتمال تب، صدای ترمز شدید و احتمال تصادف. معمولاً در علوم پزشکی از علایم طبیعی زیاد استفاده می شود. علایم طبیعی در مواردی نیز نمود چهره ای دارند مثلاً ما از حالت چشم و ابرو می توانیم به شاد یا غمگین بودن افراد پی ببریم.
علایم تصویری معمولاً از واقعیت شکل میگیرند و تصویر یا نمایشی از محیط اند و از این رو به آسانی شناخته میشوند برنامه های تلویزیونی عکس ها و تصاویر کتاب های مختلف معمولاً جزء علایم تصویری اند باید توجه داشت که برخی از علایم تصویری چه داخلی و چه بین المللی جزء علایم قراردادی محسوب میشوند مانند علایم راهنمایی و رانندگی هلال احمر و صلیب سرخ از ویژگی های بارز علایم تصویری، عینیت و صراحت آنهاست. آنها نیازی به یادگیری ندارند و گیرنده پیام خود معنی شان را درک می.کند. این نوع علایم در فرایند آموزش کاربرد زیادی دارند. علایم بصری اطلاعات واقعی را عرضه میک می کنند و گسترش و کاربرد آنها نباید با تولید علایم قراردادی و نمادها اشتباه گرفته شود.
علایم قراردادی یا وضعی که در زبان فارسی به آن نماده نیز گفته میشود علایمی است که میان صورت و مفهوم آن نه شباهت و عینیت وجود دارد و نه رابطه همایندی، بلکه رابطه ای است قرار دادی مانند علایم گفتاری، نوشتاری، بوق های سه گانه تلفن درجات ،نظامی، علایم راهنمایی و رانندگی و آرمهای شرکت ها و مکان های مختلف.
محتوای پیام
به اطلاعات و مطالب درون یک پیام که فرستنده یا منبع برای هدفی خاص آنها را انتخاب کرده است محتوای پیام گفته میشود محتوا نیز مانند کد دارای عناصر و ساخت است، به طور مثال اگر مادری بخواهد سه قطعه اطلاعات ذیل:
تکالیفت را انجام بده
فیلم را تماشا کن
استراحت نما
را به فرزندش منتقل کند چگونه قرار دادن این سه قطعه اطلاعات ممکن است معانی مختلفی را در ذهن فرزندش ایجاد نماید. مثلاً اگر او بگوید: تکالیفت را انجام بده فیلم را تماشا کن، استراحت نما دبه این معنی است که تکالیفت از همه مهمتر است اول آن را انجام بده، سپس فیلم را تماشا کن و پس از تماشای فیلم استراحت نما اما اگر قطعات فوق را به گونه ای دیگر در کنار هم قرار دهد مانند: استراحت نما تکالیفت را انجام بده، فیلم را تماشا کن
نحوه ارائه پیام
فرستنده یا منبع پیام هنگامی که تصمیم به ارسال پیام میگیرد میتواند پیام خود را به شکل های مختلف عرضه کند. او این فرصت را دارد که برای رمزگذاری معانی موجود خود کدهای مختلف را به نحو مقتضی در کنار هم بچیند و ساخت منظم و مؤثری به وجود آورد. او می تواند برخی از علایم را تکرار کند، برخی از آنها را در اول یا انتها قرار دهد و قسمتی را حذف یا خلاصه نماید همچنین میتواند با توجه به ویژگی های پیام و گیرندگان ،پیام حامل و کانال مناسب را انتخاب کند. حامل، وسیله ای است که با به کارگیری آن پیام به رمز در می آید و به گیرندگان پیام ارسال میگردد و باید متناسب با نوع پیام و موقعیت گیرندگان انتخاب شود تا به سهولت و درستی پیام را به گیرندگان برساند. کانال ارتباط مسیری است که حامل از طریق آن پیام را به گیرنده منتقل میکند، و اگر متناسب با حامل و سایر شرایط ارتباطی نباشد نمی توان دریافت مطلوب پیام را انتظار داشت زیرا ممکن است بسیاری از پیام های ارسال شده به هرز روند.
گیرنده پیام
عامل اصلی دیگری که در جریان ارتباط باید مورد توجه قرار گیرد مقصد یا گیرنده پیام است. گیرندگان پیام در فرایند ارتباط به هیچ وجه حالت انفعالی ندارند. آنها از میان پیام های مختلف به آنچه که میخواهند و با نیازشان انطباق دارد توجه و آن را دریافت میکنند آنان بر اساس دریافت تحلیل و شناخت خود به ارزشیابی پیام ها پرداخته، برخی را نادیده میگیرند و برخی را برمی گزینند. به عبارت دیگر معلومات ،اطلاعات نگرش ها ،گرایش ها ،اندیشه ها، مهارت ها و ویژگی های اجتماعی فرهنگی آنان نحوه دریافت و ادراک و واکنش شان را نسبت به یک پیام خاص مشخص میکند. بنابراین برای شناخت گیرندگان پیام در فرایند یک ارتباط مؤثر، باید حداقل ویژگی های زیر تحلیل و شناخته شوند:
۱. ساخت شناختی ساخت شناختی گیرندگان نقش مهمی در جذب و درک محتوای یک پیام دارد اگر آنان زمینه لازم را برای جذب و درک پیام نداشته و نسبت به علایم و محتوای پیام نا آشنا باشند و معانی لازم نسبت به محتوای پیام در ساخت شناختی آنان وجود نداشته باشد نسبت به پیام بی توجه خواهند بود. در این صورت یا ارتباطی برقرار نخواهد شد و یا در صورت برقراری ارتباط، انتقال منفی صورت خواهد گرفت.
۲. بستر اجتماعی معمولاً افراد در طبقات مختلف اجتماعی با توجه به زمینه های متفاوت خانوادگی به روش های مختلف تربیت میشوند از این رو، هر یک از آنان روش و منش خاص خود را دارند. به طور کلی زمینه های متفاوت اجتماعی فرهنگی و حتی اقتصادی سبب میشود که افراد به حامل های ارتباطی خاصی توجه و علاقه نشان دهند و محتوای پیام را دریافت ،تحلیل تفسیر و ارزشیابی کنند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.